Malariabestrijding zorgt voor onrust onder Ugandezen

In het Kabale-district in het zuidwesten van Uganda zijn veel migranten neergestreken. Ze leven in geïmproviseerde huizen en voorzien in hun levensonderhoud met landbouw, de voornaamste bron van inkomen in de streek die grenst aan Rwanda.

Het malariabestrijdingsprogramma dat in 2005 door USAID gelanceerd werd in Angola, Tanzania en Uganda, bestrijkt ook Kabale. Het project van 1,7 miljoen dollar, waarbij ook het Ugandese ministerie van Gezondheid en de International Union for Conservation of Nature (IUCN) betrokken zijn, gebruikt het insectenbestrijdingsmiddel lambda-cyhalothrin (Icon) binnenshuis.

Mensen die het bestrijdingsmiddel gebruikten, maakten melding van jeukende ogen, oren en neus, volgens een functionaris van het ministerie van Landbouw, Dierenindustrie en Visserij (MAAIF) in de grensstad Katuna. De functionaris die niet met naam genoemd wil worden, zegt dat dorpsbewoners ook klaagden over hoofdpijn, duizeligheid en tijdelijk gehoorverlies. “Er zijn veel klachten. Zelf heb ik ook last gehad van irritaties, niezen en dagenlange hoest.”

Patrick Tusjime, districtsdirecteur van de gezondheidsdienst, deed de klachten over Icon, een product van multinational Monsanto, eerder af als een tijdelijk iets. “Het klopt dat mensen tijdelijk last krijgen van huidirritaties als ze in contact komen met de besproeide muren. Maar sinds de introductie van Icon-spray is het aantal patiënten in gezondheidscentra sterk afgenomen.”

Volgens Tusjime sterven in Uganda dagelijks 320 mensen aan malaria. De ziekte, die verspreid wordt door muggen, is een belangrijke oorzaak van armoede. Jaarlijks sterven er tussen 70.000 en 110.000 kinderen jonger dan vijf jaar aan in Uganda. “Icon is een goed middel om hier iets aan te doen.”

Ook projectcoördinator Patrick Buyinza van USAID stelt dat Icon op lange termijn geen schadelijke gevolgen voor milieu en gezondheid veroorzaakt. In een interview zei hij dat muggen in het door malaria geteisterde Kabale doodvielen zodra ze in aanraking kwamen met Icon. “Icon bestrijdt niet alleen malariamuggen, maar ook kakkerlakken, vliegen en luizen, allemaal schadelijke bacillendragers.”

Het sproeien met Icon werd eind augustus stilgelegd. Volgens Buyinza heeft dat niets te maken met de klachten. De pauze is ingelast om het project te evalueren voordat het in januari volgend jaar een vervolg krijgt.

Icon is een gewoon bestrijdingsmiddel dat is goedgekeurd door de Wereldgezondheidsorganisatie, zegt Alex Muhwezi IUCN-vertegenwoordiger in Uganda. “Het heeft veel te maken met hoe je het middel gebruikt. En als iemand al ziek is als hij in contact komt met Icon, of als hij allergisch is voor parfum of insectensprays, dan kan hij klachten krijgen.” De belangrijkste rol van de IUCN is om in de gaten te houden dat er niet onnodig veel van het middel in het milieu terecht komt.

Tussen 1 juni en 22 augustus van dit jaar werden 107.000 huizen behandeld met Icon. Het middel werd ook in 2003 en 2004 al gebruikt om een malaria-uitbraak te bestrijden. Afhankelijk van de effectiviteit in Kabale, wil de Ugandese regering het middel ook inzetten in de rest van het land, zegt Buyinza.

Vorige week drong de WGO aan op het herintroduceren van DDT als malariabestrijdingsmiddel. DDT is sinds de jaren zeventig verboden in Europa en de Verenigde Staten omdat het schadelijk zou zijn voor de gezondheid. Op 19 september stapten honderden Ugandezen door straten van de Ugandese hoofdstad Kampala om de oproep om het verbod op DDT op te heffen te ondersteunen.