Landmijnen kosten niet meer dan twee cola’s

Salahuddin was zeven toen hij in de Bajaurvallei, in het noordwesten van Pakistan, op een landmijn trapte en zijn been verloor. Veel herinnert hij zich daar niet van. Alleen dat ik wakker werd in het hospitaal met één gebroken been en het andere dat weg was.”

Zijn vriendje Abdul Malik verloor in 2002 zijn voorarmen toen hij een landmijn oppakte. Ik dacht dat het een blinkende schoenendoos was, vertelt Malik terwijl hij zijn rijst op een heel eigen manier naar binnen speelt. Je kan enkel bewondering opbrengen voor de manier waarop de 13-jarige jongen erin slaagt zonder handen toch een lepel te gebruiken. Zijn gezicht draagt nog de sporen van de scherven van de landmijn. Meestal krijgt Malik hulp van zijn zeven zussen en broers. Genoeg hulp, zegt hij. Tekenen doet hij liefst alleen. Zijn grote droom is om ingenieur te worden om wegen te bouwen.

Gehandicapte mensen horen bij het straatbeeld van Bajaur Agency, één van de zeven prinsdommen in de noordwestelijke FATA-provincie in Pakistan. Hier zet Pakistan al decennia mijnen in om zijn territorium te verdedigen. Tegen India, eerst in 1947 en daarna in 1965 en 1971. Pakistan heeft ook landmijnen gebruikt in het conflict van 1979 met de Sovjet-Unie over Afghanistan. Ook vandaag nog plaatst het leger landmijnen.

De natuurpracht in de vallei wordt bruusk verstoord door steeds terugkerende beelden van verminkte mannen, vrouwen en kinderen. In 2003 werden ten minste 138 mensen er het slachtoffer van mijnen en ander explosief tuig. 48 onder hen overleefden het niet. In de eerste helft van vorige jaar maakten antipersoonsmijnen 32 slachtoffers in het grensgebied met Afghanistan en India.

Salahuddins vader Mohammad Nazir, een leraar in de middelbare school, heeft ze geteld. Ik breng alle ongevallen met landmijnen in kaart voor mijn tehsil (een onderverdeling van het district Bajaur) en rapporteer ze aan de organisaties die voor de slachtoffers werken, zegt Mohammad. Ik bezoek de slachtoffers altijd persoonlijk. Mohammad geeft ook voordrachten in scholen en probeert via de media de aandacht voor het probleem levendig te houden. Ik doe dat vrijwillig omdat ik niet wil dat andere ouders hetzelfde meemaken als wat ik elke dag voel wanneer ik naar mijn Salahuddin kijk.

Salahuddin heeft onlangs eindelijk een prothese gekregen. Spado, een organisatie die lid is van de Internationale Campagne voor een Verbod op Landmijnen (ICBL), kreeg na zes jaar wachten eindelijk de nodige geld daarvoor. Spado voerde onlangs een onderzoek uit naar lichte wapens in de FATA-provincie. ”Je kan hier een landmijn kopen voor 200 roepie (2,6 euro), zegt Raza Shah Khan, de directeur van Spado. Je kan ze overal plaatsen. Het tuig blijft slapen tot er iemand op stapt. Een vriend, een vijand, een burger, een soldaat of een beest: het maakt niet uit.

Pakistan heeft het Verdrag voor het Verbod op Landmijnen niet ondertekend. Sinds 1997 hebben 150 landen dat ‘Verdrag van Ottawa’ ondertekend. Ze verklaren daarmee geen landmijnen te gebruiken, te produceren, te exporteren of op te slaan. Pakistan produceert nog volop landmijnen. In de staatsbedrijven van Pakistan Ordnance Factories worden zes types antipersoonsmijnen gemaakt. Sinds 1997 zijn dat enkel nog detecteerbare mijnen, uitgerust met mechanisme dat de mijn na verloop van tijd zelf vernietigt.

Het ICBL maakt vreest dat Pakistan ook nog steeds landmijnen exporteert. In de jaren 70 en 80 voerde het land de tuigen uit naar onder meer Afghanistan, Eritrea, Ethiopië, Somalië en Sri Lanka. Sinds 1997 heeft Pakistan zichzelf een exportverbod opgelegd, maar volgens velen is het moratorium zo lek als een zeef. Er zijn foto’s opgedoken van landmijnen van Pakistaanse makelij, onderschept aan Indiase grensposten. (MM/PD)