Landhervorming bedreigt Venezolaanse bossen

President Hugo Chávez heeft de landhervorming in december in een hogere versnelling geschakeld. Overal brengen regionale overheden met de hulp van het leger de precieze eigendomsverhoudingen en het gebruik van grootgrondbezit in kaart. Op die manier wil de regering meer grond vinden die kan worden overgedragen aan arme boeren. De voorbije jaren hebben ongeveer 135.000 arme boerengezinnen samen twee miljoen hectaren grond toegewezen gekregen. Maar er staan nog 400.000 gezinnen in de rij, schat de Venezolaanse boerenleider Braulio Álvarez.

Venezolaanse milieubeschermers vrezen dat de natuur zal lijden onder het goedbedoelde offensief. We zijn er niet tegen dat arme boeren grond krijgen, zegt Marieta Hernández van Audubon de Venezuela, een niet-gouvernementele organisatie die verbonden is met de vogelbeschermingskoepel Birdlife International. Maar we vragen wel respect voor gebieden met een grote soortenrijkdom. Op sommige plaatsen dreigen nu oerbossen vernietigd te worden, en dat is onomkeerbaar.

Het is niet de bedoeling grootgrondbezitters te onteigenen, probeert de Venezolaanse overheid te sussen. De controles moeten er alleen voor zorgen dat landbouwgrond productiever gebruikt wordt, Venezuela meer voedsel gaat produceren en de landbouw meer impulsen geeft aan de ontwikkeling van het platteland, legt José Gregorio Briceño uit. De gouverneur van de deelstaat Monagas is één van de 21 regionale gezagsdragers die zich achter de landhervorming hebben geschaard.

De nadruk die de regering legt op productiviteitsverhoging, maakt de milieubeweging nog wantrouwiger. Een testcase wordt de Hato Piñero, een landgoed van 80.000 hectaren in de deelstaat Cojedes. Een hato is een gebied waar vee wordt gehouden, en een deel van de Hato Piñero bestaat dan ook uit weiden waar 12.000 runderen grazen. Maar een nog groter stuk is bedekt met bos of bestaat uit natte grasgebieden die geregeld onder water gezet worden door de bijrivieren van de Orinoco. Op het landgoed groeien meer dan 2.000 plantensoorten. Bij vogelkenners heeft het gebied een grote faam verworven doordat er enkele met uitsterven bedreigde soorten te bewonderen zijn. Ook de jaguar, de poema en de ocelot komen er voor. De natuurrijkdom trekt al heel wat toeristen aan, ook uit het buitenland. Door de werkgelegenheid die de veeteelt en het toerisme bieden, is de Hato Piñero intussen de op één na grootste werkgever in Cojedes geworden.

De boerenleider Braulio Álvarez heeft er alle vertrouwen in dat de natuur er niet onder zal lijden al de overheid de zorg over kwetsbare natuurgebieden overneemt van privé-bezitters. Veel van de ecologische zonden van het verleden zijn begaan door de grote boeren. Die zijn in de eerste plaats over de schreef gegaan door zich enorme oppervlaktes toe te eigenen en uitsluitend voor eigen gewin te beheren. Daarnaast heeft het toenemende grootgrondbezit veel mensen werkloos gemaakt. Ook Eliécer Otaiza, een medewerker van het overheidsbedrijf Instituto de Tierras (INTI) en een naaste medewerker van de president, stelt dat veel eigenaars de bossen op hun landerijen zwaar toegetakeld hebben.

Maar de milieubeweging voert aan dat sommige privé-eigenaars waardevolle stukken natuur op hun gronden wel degelijk goed beheren, terwijl er naar heel wat nationale parken niet wordt omgekeken. Marieta Hernández van Audubon vindt dat de regering haar handen moet afhouden van natuurgebieden die goed beheerd worden.

Experts pleiten voor een gedetailleerd kadaster dat duidelijk maakt welke landerijen een belangrijke rol spelen voor het behoud van de soortenrijkdom in Venezuela. Volgens Jorge Hinestroza, een professor van de universiteit van Zulia, roepen grootgrondbezitters bij gebrek aan duidelijke gegevens soms bij de haren gegrepen ecologische argumenten in om hun eigendom ongeschonden te houden. (PD)