Kinshasa niet geïnteresseerd in Zwitsers spaarpotje Mobutu

Op 17 juli 2007 was de toenmalige Zwitserse presidente Micheline Calmy-Rey, nu minister van Buitenlandse Zaken, op bezoek in Kinshasa. In een onderhoud met de Congolese president Joseph Kabila vroeg ze om een “plenipotentaire” te sturen, een hoge gevolmachtigde om het geld namens het Congolese volk in ontvangst te nemen.
Toen het Zwitserse spaarpotje van Mobutu ter sprake kwamen in de persconferentie na het gesprek, merkte Kabila laconiek aan op: “Jammer genoeg gaat het maar om acht miljoen Zwitserse frank, in plaats van de tientallen miljarden die we hadden verwacht.” Vindt Kabila het equivalent van vijf miljoen euro niet genoeg om iemand naar Zwitserland te sturen ?
“Dat is wat we te horen krijgen op het ministerie van Buitenlandse Zaken”, zegt André Rothenbühler van Aktion Finanzplatz Schweiz, een in Basel gevestigde organisatie die onderzoek verricht rond dictatorengeld in Zwitserland. “Onze partners in Congo denken dat het ermee te maken heeft dat er heel wat Mobutugetrouwen in de huidige Congolese regering zitten.”

Stilte in Kinshasa

Een hoge functionaris van het Zwitserse ministerie voor Buitenlandse Zaken, die anoniem wil blijven, heeft niet meteen een verklaring voor de Congolese houding. “Na het verzoek van Micheline Calmy-Rey, op het hoogste politieke niveau, heeft Zwitserland alles gedaan om de Congolezen tot actie aan te sporen. We hebben technische juridische hulp aangeboden en blijven vragen om iemand te sturen. Maar uit Kinshasa kwam geen echo om wat dan ook te ondernemen.”
Het Zwitserse Hooggerechthof heeft beslist dat de Alpenrepubliek niet ad infinitum het geld van ex-dictatoren kan blijven blokkeren. “Als er voor 15 december 2008 geen oplossing wordt gevonden, zal het Zwitserse geld worden gedeblokkeerd ten voordele van de rechthebbenden”, zegt de Zwitserse functionaris. De acht miljoen Zwitserse frank zijn het restantje van wat ooit een veel groter kapitaal was.
“We zijn nu zelfs zo ver dat we contact opnemen met de erfgenamen van Mobutu om hen voor te stellen zich tevreden te stellen met 60 procent en 40 procent toe te kennen aan het Congolese volk. Maar ook in die hoek heerst radiostilte. Ze weten dat de tijd in hun voordeel speelt en dat ze maar moeten wachten.”
“Een jaar geleden waren we in net dezelfde situatie met het Zwitserse geld van de Haïtiaanse ex-dictator Jean-Claude Duvalier”, vervolgt de functionaris. “Na lang aandringen besloot Haïti toch een juridisch bijstandsverzoek te doen, omdat president René Préval een sterk politiek signaal tegen de corruptie wilde geven. Ook voor Congo zou zo’n procedure een sterk symbool zijn. Bij mijn weten is er nog nooit Mobutugeld uit het buitenland gerepatrieerd, ook niet uit België”.
Volgens Victor Nzuzi van de Congolese ngo Nouvelles Alternatives pour le Développement knelt precies daar het schoentje. “De politici gaan niet de tak van de boom afzagen waar ze zelf op zitten. Het geld van Mobutu is de vrucht van corruptie, maar de politieke zeden zijn intussen niet veranderd. Als de overheid mijncontracten toekent aan de Chinezen zonder dat er eerst en openbare aanbesteding is geweest, wil dat zeggen dat er onder tafel commissies zijn betaald. Een onderzoek naar het geld van Mobutu in Zwitserland kan allerlei vervelende vragen opwerpen.”

Mobutisten

Nzuzi vermoedt ook dat Kinshasa de hooggeplaatste Mobutisten in de regering niet voor het hoofd wil stoten. Mobutu’s zoon Nganza is minister van Landbouw en als minister van Staat een van de zwaargewichten in de regering van premier Antoine Gizenga. Mobutu heeft nog een zoon in de senaat waar Kengo Wa Dondo, een voormalig premier van Mobutu, de voorzittershamer hanteert.
Op 25 maart stuurde de organisatie van Nzuzi een brief aan Procureur-Generaal Mushagalusha om hem aan te sporen werk te maken van het Zwitserse Mobutudossier. “We hebben geen antwoord gekregen. Het gerecht in Congo draait vierkant. Wat ik niet begrijp is dat diezelfde procureur-generaal wel heeft gevraagd de rekeningen van Jean-Pierre Bemba te blokkeren, toen die onlangs in Brussel werd gearresteerd in opdracht van het Internationaal Strafhof in Den Haag.”