Kenianen eisen compensatie voor koloniaal leed

De Britse regering heeft drie maanden om te reageren, zegt Day. “We
verwachten dat we met de regering tot een oplossing komen. Veel van de
overlevenden zijn al ouder dan zeventig of tachtig jaar. Ze willen graag
zekerheid voordat ze overlijden.” De wreedheden tijdens het Britse
koloniale bewind waren geen incidenten, zegt hij. “Er is overweldigend
bewijs dat er sprake was van systematisch uitgevoerd beleid.”

Voor Jane Muthoni Mara zijn de gruwelijke herinneringen aan het Britse
bestuur nog springlevend, ookal vonden de gebeurtenissen langer dan een
halve eeuw geleden plaats. Ze herinnert zich hoe vrouwen die de Mau Mau
steunden, een militante groep die streed tegen het koloniale bewind, in
opdracht van de Britten gemarteld werden door Afrikaanse soldaten. Zij deden
dat onder supervisie van de ‘mzungu’ (Swahili voor ‘blanke man’) en om
informatie los te krijgen over de Mau Mau.

“Ze staken flessen, gevuld met heet water in intieme plaatsen”, zegt Mara,
die in 1954 werd gearresteerd. “Voor oudere vrouwen gebruikten ze flessen
van 750 milliliter, voor jonge meisjes flessen van 300 milliliter. Ze duwden
ze naar binnen met hun voeten.” Mara, nu 67, was destijds vijftien jaar oud.

Ook zijn er getuigenissen van verkrachtingen en vrouwen die zich moesten
uitkleden in het bijzijn van hun kinderen en die werden geslagen terwijl ze
hun baby’s nog op hun rug droegen. Dit gebeurde in kampen waar vrouwen die
verdacht werden van samenwerking met de Mau Mau, soms opgesloten werden.

Niet alleen vrouwen, ook mannen waren doelwit. “Ik ben een been
kwijtgeraakt”, zegt Kassim Njogu. “Ik had me verborgen in de bosjes en toen
ik op commando van de mzungu niet tevoorschijn kwam, schoten ze in mijn
been.” Anderen raakten hun handen of ogen kwijt in het verzet tegen de
Britten.

De Keniaanse Mensenrechtencommissie (KHRC) en de Vereniging van Mau Mau
Oorlogsveteranen willen nu herstelbetalingen van de Britse regering. De
Britse soldaten voerden tussen 1952 en 1960, een periode van noodtoestand,
een offensief tegen de Mau Mau. Er zijn geen officiële cijfers over het
aantal slachtoffers onder de Mau Mau, maar sommige rapporten schatten dat
ongeveer 13.000 aanhangers van de Mau Mau omkwamen. Tachtigduizend van hen
werden vastgehouden in gevangenenkampen.

De Keniaanse Mensenrechtencommissie heeft 400 mensen erkend die in
aanmerking komen voor compensatie. Waarschijnlijk zullen er nog meer namen
worden toegevoegd. Day zegt dat de laagste claim 20.000 Britse pond (bijna
30.000 euro) is en de hoogste 100.000 pond (148.000 euro).

Maar het gaat niet alleen om financieel herstel. “We willen dat de Britse
regering erkent dat er mensenrechten zijn geschonden. En we willen een
excuus aan de bevolking van Kenia en de wereld, want er zijn internationale
mensenrechtenwetten overtreden die marteling, inclusief verkrachting en
fystiek geweld verbieden”, zegt Mwambi Mwasaru, directeur van de
Mensenrechtencommissie.

Toen Kenia in 1963 onafhankelijk werd, bleef het verbod dat de Britten
instelden op de Mau Mau, nog decennialang bestaan. Pas in 2003 werd het
opgeheven, onder de huidige regering van Mwai Kibaki. Dat is de redden dat
het zo lang geduurd heeft voordat de Mau Mau compensatie zochten, zegt de
Keniaanse advocaat Paul Muite, adviseur in de zaak.