Italië heeft wapenhandel niet meer onder controle

De Italiaanse wapenverkopen zijn goedgekeurd door de overheid en de wapens gaan zoals dat hoort naar regeringen en niet naar rebellen of andere groepen die wat extra vuurkracht kunnen gebruiken. Maar de Italiaanse wapenindustrie heeft ook klanten als China, Maleisië, Turkije, Saudi-Arabië, Syrië, Algerije, India en Pakistan. Tegen China bestaat een Europees wapenembargo, en de andere landen zijn betrokken in gewapende conflicten of respecteren de mensenrechten niet. Naar dergelijke landen mogen Italiaanse bedrijven volgens een wet uit 1990 geen zware wapens uitvoeren.

Volgens de Italiaanse minister van Buitenlandse zaken, Gianfranco Fini, is er geen vuiltje aan de lucht. De minister, die de vergunningen voor wapenuitvoer aflevert, verklaarde in maart voor het parlement dat Italië geen wapens uitvoert naar landen die volgens de wet uit 1990 niet door de beugel kunnen. Italië gaat volgens hem bovendien voorzichtig om met landen waar spanningen bestaan.

Amnesty is het daar niet me eens. Aan de illegale wapenhandel met landen als China moet dringend een einde komen, vindt Noury. Maar het is nog belangrijker paal en perk te stellen aan de legale handel, want die weegt veel zwaarder door. Italië voert met name veel lichte wapens uit, volgens de Verenigde Naties de grootste boosdoeners in veel kleine gewelddadige conflicten. De Italiaanse wet rangschikt pistolen, geweren, munitie en zelfs granaten en mortieren als niet-militaire wapens, legt Maurizio Simoncelli uit, een professor Geopolitiek aan de Universiteit van Rome.

Volgens de VN is Italië de op één na belangrijkste exporteur van dergelijke wapens in de wereld. Ongeveer 38 procent van de Italiaanse productie gaat naar de VS, maar onder de kopers bevinden zich ook Rusland - in een bloedig conflict verwikkeld in Tsjetsjenië, Turkije met zijn Koerdisch probleem, Algerije dat nog altijd op de rand van een fundamentalistische vulkaan leeft, Indonesië dat in Atjeh een afscheidingsbeweging bestrijdt en het nog niet gestabiliseerde Afghanistan.

Als de sterke vredesbeweging in Italië haar zin kreeg, zou de Italiaanse wapenindustrie zo snel mogelijk in een reconversieprogramma gedwongen worden.
Een land dat bij de meest geïndustrialiseerde landen wil blijven horen, kan maar beter niet verzaken aan een zo strategische sector als de defensie-industrie, repliceert Carlo Festucci, de secretaris-generaal van het Verbond van Ondernemingen in de Defensiesector. Professor Simoncelli gelooft dat er geen meerderheid gevonden kan worden om Italië een radicaal pacifistische koers te doen kiezen. Maar hij denkt dat het wel mogelijk is om wapens enkel op een verantwoorde manier te verkopen.

Maar de wapenindustrie verzet zich al met hand en tand tegen de beperkingen die de wetgever nu oplegt. Ze zijn veel strenger dan in andere landen en eigenlijk buitensporig, klaagt Festucci. Maar het lijkt erop dat de wettelijke bepalingen steeds soepeler worden toegepast. De reden daarvoor ligt voor de hand. De Italiaanse economie doet het niet goed, en de wapenhandel is één van de weinige sectoren die een ononderbroken groei doet optekenen. De legale Italiaanse wapenuitvoer steeg van 856 miljoen euro in 2000 naar bijna 1,5 miljard euro in 2004, zegt Festucci.

Dat is een sterke comeback. De Italiaanse wapenindustrie kwam tot bloei in de jaren 70 en 80, vertelt professor Simoncelli. Ongeveer 90 procent van de Italiaanse productie ging toen naar ontwikkelingslanden. In de Italiaanse wapenfabrieken werkten meer dan 80.000 mensen. Maar veel klanten bouwden een torenhoge schuldenlast op, waardoor ze hun verplichtingen aan de wapenleveranciers niet meer konden nakomen.

De Italiaanse wapenindustrie begon aan een pijnlijk herstructurering. Nu werken er volgens Simoncelli nog maar 30.000 tot 35.000 mensen. Maar de modernisering werpt vruchten af. In de jaren 90 was Italië de elfde wapenleverancier wereldwijd; de voorbije vijf jaar is het land naar rang zeven opgeschoven. (PD/MM)