Iraanse schaduw valt over Iraakse politiek

De verkiezingen hebben vooral sjiitische politici op het voorplan gebracht die geïnspireerd worden door groot-ayatollah Ali Sistani en onder leiding staan van Sayyed Abdel Aziz al-Hakim, het hoofd van de Hoge Raad voor de Islamitische Revolutie in Irak. Al-Hakim is de voormalige commandant van de Badr-brigades, de militaire vleugel van de Hoge Raad. Hij leefde bijna twintig jaar in ballingschap in Iran. Na de val van Saddam Hoessein keerde hij terug naar Irak. De Hoge Raad leefde jarenlang grotendeels van Iraanse financiële steun.

Net voor de verkiezingen op 30 januari sprak al-Hakim zich uit voor de hervatting van de relaties tussen Irak en Iran. “Gelet op de historische, culturele, religieuze en politieke overeenkomsten tussen de twee landen, geloven we dat de betrekkingen tussen Irak en Iran gebaseerd zullen zijn op vriendschap, wederzijds respect en niet-inmenging”, zei hij in een interview op 27 januari.

De Hoge Raad voor de Islamitische Revolutie in Irak verwerpt een bewind waarbij de religieuze elite zoals in Iran het laatste woord heeft, maar al-Hakim heeft de islam wel al vaak “een bron voor wetgeving” genoemd. “We zullen geen totaal islamitische staat hebben, maar ook geen volledige scheiding tussen geloof en staat – eerder iets tussenin,” preciseerde hij in januari.

Al-Hakim heeft een voorkeur laten blijken voor een coalitie met de Koerdische partijen, bij de verkiezingen goed voor 26 procent van de stemmen. De Koerden, die hoofdzakelijk in het noorden van het land wonen, willen verregaande autonomie. Veel sjiieten, die vooral in het zuiden van het land leven maar de meerderheid van de totale Iraakse bevolking uitmaken, lijken hun aanvankelijke weerstand tegen een federale staatsstructuur opzij te zetten. Volgens Shaun Da’oud, een Koerdische journalist in Kirkuk, hebben de sjiieten van de Verenigde Iraakse Alliantie het moeilijker met het beleid van overgangspremier Allawi waarbij leden van de voormalige Baathpartij van Saddam Hoessein toch weer een rol kunnen gaan spelen. Saddam en zijn getrouwen in de Baathpartij hebben de sjiitische meerderheid in het land genadeloos onderdrukt. Allawi zelf maakte ook deel uit van de Baathpartij.

Allawi probeert een coalitie tussen de Verenigde Iraakse Alliantie en de Koerden te verhinderen. Vorige week reisde hij naar Noord-Irak voor een ontmoeting met de Koerdische leider Massoed Barzani. Na afloop spraken de twee politici zich op een gezamenlijke persconferentie uit tegen een regering waarin één bevolkingsgroep het voor het zeggen zou hebben. Volgens sommige waarnemers hoopt Allawi aan de macht te kunnen blijven met de steun van de Koerden en de soennitische Irakezen, die de verkiezingen grotendeels geboycot hebben.

“De soennieten willen vooral een regering vermijden die gesteund wordt door Iran”, oordeelt Majid al-Samarai, een columnist van de krant ez-Zamman uit Bagdad. Volgens hem zou een regering onder leiding van Allawi de meest stabiele oplossing zijn voor Irak, al gaat dat in tegen de wil van de meerderheid van de kiezers. Net als de meeste soennieten in Irak vindt al-Samarai dat een nieuwe regering in de eerste plaats de 150.000 Amerikaanse soldaten het land uit moet krijgen.

In dat opzicht zijn de verschillen tussen de Iraakse soennieten en sjiieten klein. Ook de Verenigde Iraakse Alliantie trok naar de verkiezingen met een plan voor een gefaseerde terugtrekking van de Amerikaanse troepen. “Geen mens met eergevoel wil buitenlandse troepen in zijn land,” zegt al-Hakim. “We hopen dat de buitenlandse eenheden vertrekken zodra er sterke en efficiënte ordediensten op de been zijn gebracht.” (PD)