Industrielanden werpen aanlokkelijk aas uit voor armste landen

De bedragen die circuleren zijn niet min. Japan heeft bijvoorbeeld 10 miljard dollar toegezegd voor opleidingen en programma’s die de Minst Ontwikkelde Landen - een groep van 50 landen met een bijzonder laag bruto binnenlands product - in staat moeten stellen hun uitvoer op te krikken.

De Europese Unie wil haar handelsgerelateerde hulp optrekken tot 1,2 miljard dollar per jaar. De Europese Handelscommissaris Peter Mandelson stelde dinsdag ook voor om 32 vooral kleine arme landen toe te laten hun waren tolvrij naar alle hoeken van de wereld uit te voeren. Dat zou een internationale uitbreiding zijn van het ‘alles behalve wapens initiatief’, dat de minst ontwikkelde landen bevrijdt van nagenoeg alle tolheffingen die de EU oplegt. De Europese Landbouwcommissaris Mariann Fischer Boel riep ook de snelgroeiende ontwikkelingslanden op zich bij het initiatief aan te sluiten.

De VS hebben al aangegeven dat ze dat voorstel steunen. Ze willen wel niet dat het geldt voor concurrentiële producten op de internationale markt, zoals textiel uit Bangladesh. De Amerikaanse handelsvertegenwoordiger Rob Portman gaf aan dat ook de VS arme ontwikkelingslanden meer hulp willen bieden om hun handelskansen ten volle te benutten. De VS denken ook aan een uitbreiding van de African Growth and Opportunity Act (AGOA) - een programma dat Afrikaanse landen die bepaalde voorwaarden op het vlak van economisch beleid vervullen, toelaat tolvrij naar Amerika te exporteren - en het Generalized System of Preferences (GSP), een regeling die uitzonderingen voor ontwikkelingslanden omvat op de handelsregels van de Wereldhandelsorganisatie.

Het hulpoffensief van de rijke landen volgt op een aankondiging van de Wereldhandelsorganisatie vorige week dat ze arme landen makkelijker toegang zal bieden tot betaalbare geneesmiddelen. Twee weken geleden gaf de organisatie arme landen ook nog tot 2013 tijd om de afspraken in verband met intellectuele eigendomrechten in te voeren.

Actiegroepen vragen zich af hoe ze die plotse aandacht voor de noden van de armste landen moeten verklaren. De grote Britse hulporganisatie ActionAid waarschuwde dinsdag dat er aan dergelijke voorstellen meestal ook haken zitten.

De 10 miljard dollar die Japan ter beschikking wil stellen, zal bijvoorbeeld in de vorm van leningen verstrekt worden - niet meteen de beste hulp voor arme landen. Waarschijnlijk sturen de industrielanden er ook op aan dat de armste landen in ruil voor de hulp hun eisen milderen. De ontwikkelingslanden willen onder meer dat de EU, Japan en de VS een einde maken aan hun exportsubsidies voor landbouwproducten en de bescherming van hun boeren. Ze willen alleen ingaan op de wens van de rijke landen om hun dienstensector open te gooien en de invoertarieven op nijverheidsgoederen te verlagen als ze genoegdoening krijgen in het landbouwdossier.

Ontwikkelingshulp die verband houdt met handel is zeker wenselijk, maar het mag geen voorwendsel voor een krachtproef worden om de ontwikkelingslanden te dwingen hun toekomstige industriële ontwikkeling en openbare diensten op het spel te zetten, zegt Guy Ryder, algemeen secretaris van de Internationale Federatie van Vrije Vakbonden (ICFTU).

Sommige experts geloven dat de nieuwe hulp in de armste landen niet veel zal helpen. De voorbije decennia konden ze ook al rekenen op uitzonderingsmaatregelen en langere periodes om hun markten te openen, maar dat bleek nooit een succes. De armste landen zouden liever concrete hulp krijgen om hun productiecapaciteit op te vijzelen en hun export te diversifiëren. Ze hopen ook dat er een duidelijk verschil blijft bestaan tussen de handelsvoordelen die zij genieten en de voorwaarden die voor alle andere landen gelden. (PD/MM)