Hugo Chávez speelt hoog spel in Libische crisis

De Arabische Liga zegt dat het Chávez ’ voorstel nog bestudeert. De VS en Frankrijk schoten het meteen af: ze zien geen rol weggelegd voor de controversiële Chávez, die zowat als enige wereldleider Kadhafi weigert te veroordelen.

Chávez, die ooit nog Kadhafi’s mensenrechtenprijs heeft gekregen, zegt dat het “hypocriet” zou zijn om nu de man te bekritiseren die hij ooit “een van de grootst leiders van deze eeuw” heeft genoemd.

Nikolas Kozloff, auteur van verscheidene boeken over Zuid-Amerika, onder meer Hugo Chávez: Oil, Politics and the Challenges to the United States, noemt elke bemiddelingspoging met Chávez al van bij de start gecompromitteerd. “Hij is verdacht als bemiddelaar omdat hij pro-Kadhafi is, het is dus niet aangewezen.”

Latijns-Amerikaanse traditie

Volgens Charles Jones, Latijns-Amerika-expert aan het Centrum voor Internationale Studies van de Cambridge-universiteit, liet Chávez zich wellicht niet zozeer leiden door zijn persoonlijke sympathie voor Kadhafi maar hoopte hij zich vooral te profileren als internationaal staatsman die een alternatief kan bieden voor de westerse diplomatieke inspanningen.

Chávez ‘s voorstel past in een Latijns-Amerikaanse traditie waarbij landen vaak samenwerken om disputen te ontmijnen, zegt Jones. Nicaragua en Costa Rica hebben vorig jaar bijvoorbeeld bemiddeling door Mexico en Guatemala aanvaard over een grensgeschil. Chávez heeft aangeboden te bemiddelen tussen de Colombiaanse regering en rebellengroepen, en ook in Honduras bood hij zijn diensten aan na de staatsgreep tegen Manuel Zelaya in 2009.

Ook Miguel Tinker Salas, auteur The Enduring Legacy: Oil, Culture and Society in Venezuela, zegt dat Chávez met zijn voorstel in de Libische crisis op de eerste plaats de diplomatieke slagkracht van Venezuela wilde tonen.

Toch is het voorstel welkom, zegt Salas. “Op één niveau is het een spel van crisisdiplomatie natuurlijk, maar het is ook de eerste poging van wie dan ook om beide kampen met elkaar te laten praten, als dat al mogelijk zou zijn.”

OPEC

Maar, waarschuwt Salas, het enige scenario waarin Chávez hier positief kan uitkomen, is dat waarin hij “het proces mogelijk maakt waarin Kadhafi het land verlaat. Als hij Kadhafi een eerbare uitweg kan bieden, zou dat op sommige vlakken de spanningen kunnen verminderen en een transitie mogelijk maken. Hij kan hier uitkomen als bemiddelaar met internationale geloofwaardigheid – of hij kan aan de verkeerde kant van de geschiedenis eindigen.”

Volgens David Lehmann, directeur van het Centrum voor Latijns-Amerikaanse Studies in Cambridge, kan Chávez ook een nuttige rol spelen tussen Kadhafi en de andere Arabische landen vanwege hun nauwe banden via de OPEC. “Kadhafi is uit de Arabische Liga gezet en de Saoedi’s moet niets van hem hebben.”

Iran, Rusland en China

Kozloff zegt dat Venezuela’s band met Libië past in Chávez ’ poging om een “multipolair” alternatief op te zetten voor de westerse suprematie. In dezelfde context ging hij partnerships aan met landen als Iran, Rusland en Wit-Rusland.

Sommigen zien een tegenstelling tussen de mensenrechtenschendingen in die landen en Chávez ’s “21ste-eeuwse socialisme”. “Enerzijds is het begrijpelijk dat je een multipolaire wereld wil uitbouwen tegen het westerse imperialisme, maar als dat multipolarisme uit Rusland, China en een handvol autoritaire regimes bestaat, wat voor zin heeft een multipolaire wereld dan?” zegt Kozloff.

 Chávez dreigt zichzelf ook te isoleren van de revoltes in de Arabische wereld, met mogelijk gevolgen voor zijn linkse imago. “Eerder dan solidair te zijn met deze anachronistische generatie zou hij zich beter aan de zijde scharen van de nieuwe beweging in Egypte en elders”, zegt Kozloff. “Als hij betrokken wordt in een bemiddelingspoging, dan zouden sommigen in Zuid-Amerika dat wel eens als niet bepaald progressief kunnen zien.”