Hoop op vrede voor het Filipijnse Mindanao ondanks geweld

Op maandag 8 juli vinden er gesprekken plaats tussen de Filipijnse overheid en het Moro Islamic Liberation Front (MILF) om een politieke en autonome entiteit te creëren: Bangsamoro. Het MILF is de grootste moslimrebellengroep van het land. De entiteit zal de naam krijgen van de moslimbevolking Bangsamoro, die de zuidelijke eilanden van de Filipijnen bewonen, met Mindanao als het grootste eiland.

Decennialang conflict

De eeuwenlange kolonisering van de Filipijnen vormde een solide basis voor een diepgewortelde onafhankelijkheidstrijd onder de moslimbevolking. Een agressief migratiebeleid door de Filipijnse overheid vanaf de jaren 1950 was voor hen de spreekwoordelijke druppel. Vanaf 1960 ontstond een georganiseerde oppositie. Het Moro National Liberation Front (MNLF) kreeg nationale en internationale bekendheid door een serie gecoördineerde aanvallen op het Filipijnse leger. Deze aanvallen waren het begin van een oorlog om zelfbeschikking.

In het vredesakkoord tussen het MNLF en de overheid in 1996, zou deze zelfbeschikking niet resulteren in onafhankelijkheid, maar in een politiek autonome regio voor de Bangsamoro in de Filipijnse republiek. Dit was de aanleiding voor het afscheuren van de factie Moro Islamic Liberation Front (MILF) in 1979. Hun objectief was de onafhankelijkheid van de Bangsamoro.

Vanaf 1997 onderhouden het MILF en de overheid vredesgesprekken. In 2008 werd een overeenkomst aangekondigd met de grenzen van een aparte moslimstaat, maar de overeenkomst werd ongrondwettig verklaard. Ondanks hernieuwd geweld om deze verklaring, werden gesprekken opnieuw aangevat in 2011 over politieke autonomie.

Woorden omzetten in daden

In oktober 2012 ondertekenden het MILF en de overheid een document met de grote lijnen voor een vredesverdrag. Dit verdrag zal worden geïmplementeerd tegen 2016, het einde van de termijn van de Filipijnse president Benigno Aquino. Ze onderhandelen momenteel over de creatie van de Bangsamoro-entiteit. Tijdens de vredesgesprekken op 8 juli zullen de twee partijen bespreken hoe hun standpunten over een aantal belangrijke kwesties verzoend kunnen worden, zoals het delen van de macht en welvaart en het ontwapenen en demobiliseren van het MILF.

‘Een vredesverdrag is een blad papier en moet naar de realiteit worden omgezet’, zegt Tengku Datuk, Maleisische onderhandelaar in het vredesproces

‘Een vredesverdrag is een blad papier,’ zegt Tengku Datuk, Maleisische onderhandelaar in het vredesproces, ‘en het moet naar de realiteit worden omgezet.’ Er bestaan hoge verwachtingen voor vrede, onder alle generaties, maar toch vooral onder de jongeren.  ‘Ontwikkeling en economie moeten worden aangepakt, maar het  toekennen van de politieke rechten van de moslimgemeenschap in Mindanao, het toekennen van autonomie, dat staat nu centraal,’ voegt Datuk hier aan toe.

Vredesproces overschaduwd?

In 2008, toen de vredesgesprekken tussen het MILF en de overheid startten, verliet rebel Ameril Kato het MILF met een honderdtal volgers. Sindsdien lanceert hij met de Bangsamoro Islamic Freedom Fighters (BIFF) aanvallen op het leger, burgers en infrastructuur, met een hoogtepunt in 2011. Er zijn vermoedens dat deze guerrilla’s kindsoldaten inzetten. Het BIFF strijdt nog steeds om onafhankelijkheid, niet om autonomie.

Dit weekend vonden gevechten plaats tussen het leger en het BIFF in Mindanao, waar de guerrilla’s actief zijn. Er vielen minstens 23 doden en zo’n 5000 mensen moesten vluchten. Maandag werd ‘de bedreiging voor het vredesproces ingesloten,’ zegt kolonel Dickson Hermoso.

De Filipijnse eilanden herbergen diverse gewapende groeperingen; milities, separatisten, communisten en criminele groepen. Murad Ebrahim, voorzitter van het MILF, vermeldt dat het MILF met elk van de groepen praat: ‘We proberen hen te doen verstaan dat de overeenkomst niet enkel voor ons voordelig is, maar voor alle Bangsamoro. Minstens drie van hen ondersteunen het akkoord van 2012’. Volgens Ebrahim was er ‘in 2013 [nog] geen treffen tussen het leger en deze groepen. Dit versterkt de huidige wapenstilstand’. De aanvallen van het BIFF dit weekend zijn hier een duidelijke breuk mee. Toch verwacht men niet dat deze kleine groepering het vredesproces zal overschaduwen.