‘Gekke’ ex-president maakt politieke chaos compleet in Ecuador

Na acht jaar zette Bucaram zaterdag weer voet op Ecuadoraanse bodem. Het hooggerechtshof maakte een eind aan zijn ballingschap in Panama. Het hoogste juridische orgaan, dat sinds kort wordt voorgezeten door Guillermo Castro, maakte en veroordeling wegens corruptie ongedaan. Castro is een persoonlijke vriend en politieke medestander van Bucaram.

De terugkeer van Bucaram, bijgenaamd de Dief, zal de politieke chaos in Ecuador nog versterken. De ex-president schiet naar eigen zeggen Lucio Gutiérrez, de fel belaagde huidige president, ter hulp. Gutiérrez is niet gediend met de komst van de schertsfiguur, die zich bij het begin van zijn politieke loopbaan tooide in een Batman-kostuum om stemmen te trekken. Bucaram maakte zichzelf tijdens zijn presidentscampagne onsterfelijk door voortdurend te dansen, te zingen en grappen te vertellen. Tijdens zijn presidentschap vergeleek hij zichzelf met Jezus Christus.

Gutiérrez’ positie is al bijzonder wankel. De voormalige legerkolonel kwam in 2002 aan de macht nadat hij de machtige inheemse organisaties van Ecuador op zijn hand kreeg. Sindsdien verloor hij de steun van de indianen, die zowat de helft van de 13 miljoen Ecuadoranen uitmaken. Gutiérrez’ stapte van zijn verkiezingsbeloftes af, sloot een deal met rechts en haalde de banden met Bucaram aan.

Sinds december is de crisis acuut. Toen verving de president 27 van de 31 rechters van het hoogste juridische orgaan zonder de procedure te respecteren. De nieuwe rechters waren allemaal leden van Roldosista, één van de drie partijen waarmee Gutiérrez’ Partido Sociedad Patriótica (PSP) een wankele coalitie aanging. Ook de magistraten van het grondwettelijk hof en het Kieshof kregen hun ontslag. Opvolgers duidde het parlement niet aan.

Niet alleen het Ecuadoraanse gerecht zwalpt. De uitvoerende macht gaat erg kort door de bocht. Oppositieleden en journalisten die de kunstgrepen van de regering bekritiseren, worden volgens Amnesty International bedreigd met de dood, beschoten en gemolesteerd. De mensenrechtenorganisatie documenteerde de intimidaties onlangs in een rapport.

Dinsdag moest de politie opnieuw betogers uiteendrijven in Quito die het ontslag van de rechters van het hooggerechtshof eisten. De politie vuurde eerder al traangas af in het parlement om een zitstaking van parlementsleden van de oppositie uiteen te drijven.

De oppositie, de vakbonden en inheemse organisaties kondigen nieuwe protesten aan tegen de schending van de scheiding de machten en tegen Bucarams terugkeer. Ze eisen dat het parlement een afzettingsprocedure start tegen de president.

Deze keer gaan we niet van op een afstand toekijken. We trekken de straat op om de hele politieke en economische agenda van de regering te bekampen, zegt Luis Macas, de voorzitter van Conaie, de Confederatie van Inheemse Volkeren. Conaie is een machtige organisatie die in het verleden al menig president ten val bracht.

De politieke situatie is een catastrofe. Totaal, zegt Benjamín Ortiz, een voormalige Buitenlandminister en nu een gegeerd politiek en economisch consultant. Als de economie niet zo gezond was, dan was de regering-Gutiérrez al lang gevallen. Vorig jaar boekte Ecuador een economische groei van 6,6 procent. De inflatie blijft onder de twee procent. >

De alliantie tussen Bucaram en Gutiérrez zou wel eens van korte duur kunnen zijn. Ze hebben een tegengestelde visie op de te volgen economische koers. Tijdens een welkomstspeech in zijn geboortestad Guayaquil aan de kust, kondigde Mucaram een revolutie aan, naar het voorbeeld van de Bolivariaanse sociale revolutie in Venezuela: ten voordele van de armen, tegen de neoliberale agenda. Hij kantte zich ook tegen de Pan-Amerikaanse Vrijhandelszone (FTAA) en het imperialisme van de Verenigde Staten.

Gutiérrez daarentegen dient deze maand een wetsontwerp in voor een “verregaande economische rationalisering” van Ecuador. De president wil het land openstellen voor buitenlandse investeerders, een deel van het pensioenstelsel privatiseren en de sociale voordelen in de openbare sector terugschroeven.

De neoliberale koers van Gutiérrez is een bijkomende reden waarom de linkse partijen en de inheemse organisaties zijn vel willen. Het wetsontwerp betekent een achteruitgang voor het Ecuadoraanse volk, zegt Conaie-voorzitter Macas. We staan op voet van oorlog met de president om die hervormingen tegen te houden.

Het is nog niet duidelijk of Gutiérrez zijn economische hervormingen door het parlement krijgt. Zijn PSP heeft enkel een meerderheid dankzij Roldosista en de rechtse SCP. Die alliantie kan door de terugkeer van Bucaram als los zand uiteen vallen.

Ecuador heeft zeven verschillende regeringen gekend de voorbije negen jaar. Bucarams ambtsperiode in 1996 was het begin van de instabiele periode. In 1997 brachten beschuldigingen van verduistering van overheidsfondsen hem ten val. Het parlement verklaarde Bucaram mentaal ongeschikt om te regeren. Na twee korte interim-presidenten werd de christen-democraat Jamil Mahuad (1998-2000) verkozen als president. Ook hij kwam ten val, dit keer als gevolg van een monsterverbond van het leger en de inheemse organisaties. Vice-president Gustavo Noboa nam na heel wat verwarring het roer over in 2000. Gutiérrez nam het in 2003 van hem over.(MM)