Ethisch verantwoord tanken

Ontwikkelingslanden met olie of gas onder de grond, lijden meestal onder de olievloek. Er is meer corruptie, slecht bestuur, ernstige milieuvervuiling en de sociaal-economische positie van de inwoners van zo’n land gaat zienderogen achteruit. Kan de autorijdende consument die vloek doorbreken door bij te kiezen voor een verantwoord tankstation of oliebedrijf?
Erik Wesselius, onderzoeker van de ngo Corporate Europe Observatory (CEO): ‘Ik vrees dat het onbegonnen werk is om een dergelijk correct tankadvies te geven omdat er te veel criteria meespelen. Ik zou zeggen: neem de trein.’ CEO lanceerde onlangs, samen met Friends of the Earth, een prijs die groenwaspraktijken van bedrijven zichtbaar moet maken. Wesselius: ‘Uit negentien nominaties werden vijf bedrijven gekozen, waaronder twee oliebedrijven. ExxonMobil omdat het beweert zijn uitstoot van broeikasgassen te verminderen, terwijl die uitstoot in werkelijkheid stijgt. En Shell vanwege de suggestie in reclamecampagnes dat er bloemetjes in plaats van vervuilende rook uit de schoorstenen van zijn olieraffinaderijen komt. In verband hiermee is Shell met een goed onderbouwde klacht aangeklaagd bij de Belgische reclamecodecommissie wegens misleidende reclame.’ Stemmen kan nog tot 24 november.

En een goede ethische rangschikking maken van oliebedrijven is een uiterst complexe en lastige opdracht, stelt ook olie-expert, onderzoeker en publicist Nicholas Shaxson. ‘Het hangt er maar van af op welke criteria je bedrijven beoordeelt en naar welke landen je kijkt. Bovendien is er een groot verschil tussen het officiële gezicht van oliebedrijven en wat ze in directe relatie met Afrikaanse overheden doen. Hoeveel geld ze bijvoorbeeld betalen in ruil voor contracten.’
Shaxson publiceerde afgelopen voorjaar het boek Poisoned Wells. The dirty politics of African Oil en is uiterst kritisch over de industrie. In zijn boek pleit hij voor de macht van consumenten als één van de mogelijke oplossingen voor de olievloek. Bij wie moet de automobilist dan zeker niet tanken? ‘Ik bedoelde eigenlijk vooral dat consumenten hun energieverbruik moeten verminderen. En dus, ja, neem het openbaar vervoer in plaats van de auto.’
Anderzijds gelooft de auteur -op basis van het getuigenis van een topfunctionaris van een groot westers oliebedrijf- dat ngo’s en consumenten invloed hebben als ze actie voeren op basis van gedegen onderzoek: ‘Mensen binnen bedrijven die positieve verandering nastreven hebben dan iets in handen.’ 
Verandering foceren binnen oliebedrijven is belangrijk, want oliebedrijven kunnen op hun beurt positieve invloed uitoefenen op overheden , maar stelt Shaxson dat die invloed begrenst is. ‘Toen British Petroleum aankondigde dat men voortaan zou openbaren welke geldstromen er allemaal zijn, reageerde de Angolese overheid woedend. BP zou zijn contract kunnen verliezen. En als Total vertrekt uit Birma, dan wordt zijn plaats meteen ingenomen door een Aziatische oliebedrijf. Dat is jammer, want de grote westerse concerns zijn gevoeliger voor allerlei morele overwegingen.’

Lees het rapport de scores van oliebedrijven uit het rapport Beyond the retoric (Save the Cildren, 2005) - pdf

Neem de trein en zet zo de hele oliesector onder druk.