Einde Sudanees drama nog niet in zicht

Gaat Khartoem nu ook werk maken van verzoening in andere delen van het land? De meeste indicatoren wijzen in een andere richting, oordeelde de gezagebbende International Crisis Group (ICG) gisteren. De ICG is een in Brussel gevestigde organisatie die conflicten inschat. De Sudanese regering heeft deels getekend om de druk in verband met Darfur af te leiden. De kans is groot dat ze gebruik zal maken van de goodwill om de aanvallen in Darfur op te voeren en de oppositie in andere delen van het land te ondermijnen.

Volgens John Prendergast, de speciale adviseur van de ICG, wil de regering in Khartoem vooral zoveel mogelijk macht in handen houden. Voorstanders van het vredesakkoord moeten begrijpen dat het regime in verschillende regio’s een tegengestelde aanpak van uiteenlopende oppositiegroepen hanteert, met de bedoeling buitenstaanders in verwarring te brengen en kritiek te ontmijnen.

Human Rights Watch (HRW) noemde het vredesakkoord voor Zuid-Sudan een belangrijke stap. Maar omdat de regering en “een tactiek van de verbrande aarde” toepast en haar bondgenoten etnische zuiveringen toepassen, stelt de Amerikaanse mensenrechtenorganisatie zich de vraag of Khartoem met alle Sudanezen het beste voorheeft. Terwijl het zuiden het vredesakkoord viert, worden er in Darfur mensen verkracht en uit hun huizen gebrand, zegt Peter Takirambudde, de directeur van het Afrikaprogramma van HRW.

Ook voor het in Washington gevestigde Africa Action mag de internationale gemeenschap niet achteroverleunen nu er een definitief vredesakkoord voor het zuiden is. De organisatie, die in de jaren zestig de campagne tegen de apartheid in de VS leidde, vindt dat met name Washington druk moet blijven zetten op de regering in Khartoem. De VS moeten zich het lot van alle gemarginaliseerde mensen in Sudan aantrekken, anders komt er nooit vrede in het land, zegt directeur Salih Booker.

De burgeroorlog in Darfur heeft de voorbije twee jaar al aan 70.000 tot 300.000 mensen het leven gekost. Meer dan 1,6 miljoen mensen zijn op de vlucht gejaagd.

In juli keurde het Amerikaanse parlement een resolutie goed die het Sudanese regime van genocide beschuldigt. De Amerikaanse regering nam die term twee maanden later over, en zegt dat het de betrekkingen met Khartoem niet zal normaliseren als het geweld in Darfur niet stopt. De VN-Veiligheidsraad heeft twee resoluties goedgekeurd die alle partijen in Darfur oproepen de vijandelijkheden stop te zetten.

De regering moet volgens de resoluties ook de Janjaweed ontwapenen, Arabische milities die de overwegend zwart-Afrikaanse bevolking in Darfur teisteren. Als de resoluties niet worden nageleefd, komen er eventueel economische sancties. De VN hebben de Afrikaanse Unie de toelating gegeven een observatiemissie van tot 3500 manschappen naar Sudan te sturen. De 1000 manschappen die nu al ter plaatste zijn, hebben het conflict niet doen luwen. Volgens de VN is het geweld weer toegenomen en werkt het leger na een korte pauze weer samen de Janjaweed.

Ook over de uitvoering van het zondag ondertekende vredesakkoord met de SPLM, de rebellenbeweging van het zuiden, bestaan er grote twijfels. Volgens het akkoord zal de Sudanese olierijkdom netjes 50-50 verdeeld worden tussen Khartoem en het zuiden van het land. De leiders van de SPLM krijgen ook belangrijke functies in de federale regering. Mensenrechtenorganisaties willen nog zien of het akkoord in werkelijkheid wordt omgezet, en of ook andere minderheidsgroepen later van de olieweelde kunnen meegenieten. Onrecht en marginalisering vormen een belangrijke oorzaak van de conflicten in Sudan, zegt Kolawole Olaniyan, de directeur van het Afrika-programma van Amnesty International. Duurzame vrede is moeilijk als die fundamentele bekommernissen niet ernstig worden aangepakt.

De Amerikaanse buitenlandminister, Colin Powell, is ook sceptisch. Dit is een veelbelovende dag voor de bevolking van Sudan, zei hij zondag bij de ondertekening van het vredesakkoord, maar alleen als de beloften worden gehouden. (PD/MM)