Eerlijke handel in zwaar weer door crisis

De 1,4 miljoen kleine producenten die in het eerlijkehandelscircuit meedraaien, leven in de ontwikkelingslanden. De belangrijkste afzetmarkt voor hun bananen, koffie, thee, cacao, suiker en bloemen zijn de rijke landen, en daar beginnen veel klanten de buikriem aan te halen.

Wanhoop

“Overal heerst wanhoop en een noodsituatie”, zegt Eduardo Rojo, de directeur van de Mexicaanse koepel Comercio Justo. “Invloed op de prijzen is er nog niet, maar de onderhandelingen om ze vast te leggen worden almaar moeilijker.” Producenten in het circuit kunnen rekenen op prijs- en afzetgaranties, maar de vrees bestaat dat die niet alle nadelige effecten kunnen opvangen.
Ook Rubén Ravera, de woordvoerder van het Argentijnse Netwerk voor Eerlijke Handel, ziet onweerswolken opdagen. Hij acht het waarschijnlijk dat “de overtuiging van de kopers van producten uit eerlijke handel door de crisis afneemt”.
Eerlijke handel probeert producenten een rechtvaardig loon en goede arbeidsvoorwaarden te bieden. Daarom kosten veel producten meer, al houdt de uitschakeling van de tussenhandel de verschillen beperkt. Maar in tijden van crisis gaan sommige klanten toch meer op de prijzen letten.

Einde aan de groei

Er lijkt een einde te komen aan de steile groei van de sector de voorbije jaren. Wereldwijd boekte de eerlijke handel in 2007 een verkoopcijfer van 2,9 miljard dollar. Dat is het dubbele van 2005, zegt Fair Trade Labelling Organizations International (FLO), de koepel van instanties die keurmerken uitreiken voor eerlijke handel. Voor 2008 zijn er nog geen definitieve cijfers.
Maar Gabriela Frers, de directeur Latijns-Amerika van de Wereldorganisatie voor Eerlijke Handel, zegt dat sommige netwerken die naar Europa en Noord-Amerika exporteren, vorig jaar hun omzet al met vijf procent zagen teruglopen. In België dwongen de tegenvallende resultaten Oxfam Wereldwinkels zelfs al mensen te ontslaan.
Volgens Frers gaat 64 procent van de Latijns-Amerikaanse verkoop naar het buitenland, en vooral dan naar de VS, Canada en de grote Europese landen. In Mexico, waar ongeveer 50.000 gezinnen van eerlijke handel leven, gaat zelfs meer dan 80 procent van de productie naar de rijke landen. Volgens Rojo, de directeur van de Mexicaanse koepel Comercio Justo, wordt er dan ook druk overleg gepleegd over oplossingen voor de verwachte problemen.

Hoop

Niet iedereen in de sector ziet de toekomst even zwart in. Netwerken in Argentinië en Brazilië zien ook kansen. In die landen is de binnenlandse verkoop veel belangrijker. “De solidaire economie, die dicht aanleunt bij eerlijke handel, is goed voor 1,5 procent van het bruto binnenlands product in Brazilië”, zegt Rosemary Gomes, de voorzitter van het netwerk Faces do Brasil. Volgens haar lijdt de export onder de crisis, maar niet de binnenlandse verkoop.
Sommige Braziliaanse experts geloven dat de crisis producenten uit de sector van de eerlijke handel kan aanzetten meer werk te maken van diversificatie en op zoek te gaan naar bijkomende afzetmarkten in het Zuiden. Ze krijgen daarbij overigens hulp van hun partners in de rijke landen. Vooraf vastgelegde prijzen en de voorfinanciering van aankopen geven producenten in het eerlijkehandelsysteem ook een voordeel tegenover hun concurrenten in de reguliere handel. In landen als Brazilië kunnen kleine familiebedrijven in de landbouwsector dan ook nog eens rekenen op overheidssteun.
“We zien geen risico”, zegt ook María Minuet, de voorzitter van de Argentijnse Vereniging van Vrouwelijke Micro-ondernemers. “We hebben competitieve producten, een internationale afzetmarkt en we zijn niet van plan grootschalig te gaan werken.”