Dorstigen laven geen werk van barmhartigheid in Indonesië

Sukarya woont in Cicadas, een van de oudste en drukste arbeiderswijken van Bandung. Hij haalt het water bij hem uit de kraan en verkoopt het in jerrycans van 30 liter voor 500 roepie (4 eurocent) aan een tussenhandelaar, die het voor het dubbele van die prijs tot bij de consument brengt. Een van hen is Harry Harsono, die 5000 roepie neertelt voor een lading van vijf jerrycans. “Uiteraard moet je de waterman nog een fooi geven”, zegt hij, met een wrang lachje.
De problemen met de watertoevoer zijn voor een stuk het gevolg van de snelle groei van Bandung, op twee uur rijden van Jakarta. De bevolking is er sinds de jaren zestig verdrievoudigd tot drie miljoen. Niet alleen de watertoevoer loopt mank, ook het verkeer en de huisvuilophaling liggen chronisch in de knoop.
De waterproblemen worden erger gemaakt door het chronische wanbeheer bij de openbare watermaatschappij van Bandung, bekend onder zijn Indonesische acroniem PDAM. In Cicadas is de PDAM niet erg populair: de meeste huizen hebben waterleidingen maar geen leidingwater “Soms lijkt het dat we betalen om de wind in de leidingen te horen”, grapt Harsono. Enkele van zijn buren halen hun badwater uit een zelfgegraven put, maar zijn aangewezen op het water van Sukarya om de kunnen drinken en koken.
Mulyani Hasan, een jonge journaliste, betaalt in haar buurt, Ciwastra, ‘slechts’ 800 roepie (6 eurocent) voor een jerrycan. “Ik kan het water van de pomp zelfs niet gebruiken om mijn tanden te poetsen, daarvoor is het te troebel.” Ze woont net achter een complex van winkelcentra, kantoren en chique hotels. De buurtbewoners verdenken die ervan al het grondwater op te pompen uit enkele diepe putten.
Slechts een helft van de mensen in Bandung krijgen hun water via de PDAM. Officieel is het niet mogelijk nieuwe aansluitingen te maken, bij gebrek aan grondwater. Maar wie voor de overheid werkt of genoeg geld neertelt om een ambtenaar om te kopen, kan rekenen op een prompte service.
Fitriadi Alibasah, een omroeper bij het radiostation Mara FM, krijgt elke dag klachten over droge kranen, foute facturen en verdwenen watermeters. “De mensen klagen vooral als ze merken dat de buren een nieuwe wateraansluiting krijgen, terwijl ze zelf jarenlang te horen hebben gekregen dat zoiets onmogelijk is.”
“Opeen kreeg ik een rekening van 800.000 roepie (57 euro) omdat ik waterrekening zogezegd jarenlang niet had betaald”, herinnert zich Ati Kusmiati, een huisvrouw uit Turangga. Omdat ze de kwitanties van haar rekeningen niet had bijgehouden, moest ze betalen. “Vanaf dan ben ik begonnen met de kwitanties nauwgezet bij te houden. Later kreeg ik opnieuw grote rekening, en toen kwamen ze goed van pas. De PDAM zei toen gewoon dat ze zich hadden vergist.”
Voor Malliana Saptarini, de woordvoerster van de PDAM, is het een zinnetje dat ze dagelijks gebruikt: “Onze excuses voor het ongemak, we sturen iemand om het probleem te onderzoeken.” Soms gebeurt dat ook, maar meestal blijft alles bij het oude.
Een plan om de PDAM te privatiseren en te verkopen aan South Australia Water uit Adelaide stuitte in 2002 op verzet van de baas van de watermaatschappij. Soenitiyoso Praktiko organiseerde het nationalistische verzet onder de arbeiders. Enkele maanden later werd hij door de politie aan de tand gevoeld op verdenking van corruptie.
Zijn opvolger, Jaja Sutardja, diende in oktober bij het Indonesische ministerie van Financiën een verzoek in om de schuld van de PDAM, 300 miljard roepie (21 miljoen euro) kwijt te schelden. Niet iedereen in Bandung is daar gelukkig mee. “Ze proberen hun handen schoon te wassen”, zegt Fauzi Zulkarnain uit Cicades. De watermaatschappij lijkt volgens hem op een maffianetwerk: “Iedereen weet dat het gaat om een bende rovers en gangsters. De regering moet hier iets aan doen. Water is een mensenrecht.”