‘De reeds hoge stapel dossiers blijft groeien’

Petrou Ralli is de befaamde Atheense wijk waar het hoofdpolitiekantoor van Attika, het verstedelijkte gebied rond Athene, gevestigd is. Dit is het epicentrum waar asielaanvragen binnenkomen en worden doorgeschoven naar de torenhoge stapel lopende dossiers. De bevoegdheid om die dossiers te behandelen is in handen van de Griekse politie. Voorlopig, want de Griekse regering heeft sinds een jaar hervormingsplannen op tafel liggen. Daarin werd ook opgenomen dat asielprocedures niet langer onder politionele bevoegdheid zullen vallen. Asiel- en migratiedossiers moeten worden ondergebracht in een nieuwe –nog op te richten– structuur. En daar zijn noch de Atheense politiedirecteur Katriadakis, noch adjunct-directeur Sotiriadis rouwig om.

Katriadakis: Griekenland kan dit niet langer aan. Om kort te gaan, Griekenland is de enige open deur voor Europa. Verklaringen genoeg: onze geografische positie, de natuurrampen en oorlogen die migratiestromen vanuit Pakistan, Afghanistan, Irak, Somalië veroorzaken. Er zijn de bilaterale akkoorden tussen Europese grensstaten als Italië en Spanje met transit- en vertreklanden als Libië, Marokko, Algerije, Mali. Die akkoorden hertekenden de migratieroutes. Nog een factor is dat de inter-Europese grenzen potdicht zitten. Gevolg van dit alles is dat Griekenland een almaar groeiende groep immigranten verzamelt.

Aan de andere kant, mensen komen hier ook omdat ze noden hebben. We moeten die mensen helpen waar het kan. Ik ben van mening dat grenzen niet gesloten zouden moeten zijn. Maar het is ook duidelijk dat we dit niet aankunnen. Zeker niet als we van Turkije geen medewerking krijgen, daar laten ze de deur gewoon openstaan. Maar ook de Europese Commissie moet haar verantwoordelijkheid opnemen, om te beginnen door de Dublin II-richtlijn met ingang van vandaag stoppen.

Ook het Griekse asielsysteem faalt, zeggen tal van rapporten.

Katriadakis: Klopt, echt humaan zijn we niet bezig. Naast de enorme toevloed is er het probleem dat de asielprocedures niet werken. De dossierbehandeling neemt veel te veel tijd in beslag, en kan oplopen tot tien jaar. Een aantal beoordelingscomités werden afgeschaft, andere nemen geen aanvragen meer aan. Dat is een ramp natuurlijk. Gevolg: de reeds hoge stapel dossiers  blijft groeien.

Gelooft u in het hervormingsplan dat op de regeringstafel ligt?

Katriadakis: De politieke wil om verandering te brengen is er zeker. Daarvoor liggen een aantal strategieën op tafel. Volgens het nieuwe actieplan krijgen immigranten hulp zolang hun aanvraag loopt, er ligt een wetsvoorstel klaar waarin staat dat de asielprocedures sneller en eenvoudiger moeten. Aan de grenzen moeten screeningcentra komen om de mensen die echt nood hebben aan bescherming eruit te pikken en voorrang te geven tegenover de niet-vluchtelingen. Er moeten open opvangcentra komen, met aparte centra voor kinderen en families. In zowel de open als gesloten centra moet er medische hulpvoorziening komen, die ontbreekt vandaag grotendeels. En er zal een en ander herschikt worden wat betreft bevoegdheden.

Daarvoor hebben we echter als failliete staat ook geld nodig, extra geld uit Europa. Europa moet ons helpen bij de bescherming van onze grenzen, akkoord. Maar de assistentie die we vandaag van Europa krijgen, via Frontex, is geen structurele steun. Europa kan dit niet van zich afschuiven. De asielcrisis in Griekenland is een Europees humanitair probleem.

‘De behandeling van dossiers kan oplopen tot tien jaar’

Sotiriadis: Mijn persoonlijke mening over de hervormingen? Mijn ervaring zegt dat het nog lang zal duren voor die nieuwe wetten van kracht zijn en effect hebben, tegelijk heb ik toch ook hoop. Wat betreft de Europese steun, die hebben we inderdaad broodnodig, samen met veel meer vertrouwen. We merken dat Europa ons niet vertrouwt. Toen een officiële delegatie van de Europese Commissie onze gesloten centra bezocht, was die bang dat Griekenland er niet in toe in staat is om de geldstromen goed te beheren.

Wat ziet u zelf als een prioritair probleem vandaag?

Katriadakis: Er zijn geen opvangcentra zijn voor al die mensen die ons land binnenkomen. Onze opvangcapaciteit is ondermaats. Vooral in Attika is er een groot probleem, want iedereen die ons land binnenkomt, eindigt hier. Petrou Ralli is een te dunne flessenhals, er is geen opvang en de procedures duren te lang. Maar de illegalen zelf dragen ook bij aan de trage procedures. Heel veel illegalen die we oppakken liegen over hun nationaliteit. Op aanraden van de mensensmokkelaars gooit het overgrote deel van de mensen bovendien de identiteitspapieren weg alvorens de grens over te steken. Dat vertraagt natuurlijk de onderzoeksprocedures, mensen moeten langer aangehouden blijven en dus komen er geen nieuwe plaatsen bij. Wanneer we mensen oppakken, verifiëren we of ze effectief de nationaliteit hebben die ze beweren te hebben. Dat gaat via de ambassades, wat vaak al traag gaat, maar sommige landen zoals Somalië en Afghanistan hebben hier bovendien geen diplomatieke afvaardiging. Dat betekent dat we niet meteen kunnen overgaan tot repatriëring.

Heeft u het gevoel dat Griekenland mensen die het nodig hebben, voldoende kan beschermen?

Sotiriadis: Ik heb noch de bevoegdheid, noch de statistieken om op uw vraag te kunnen antwoorden. Daarvoor moet u bij het ministerie van Binnenlandse Zaken zijn. Maar bescherming is een probleem. Veel mensen willen immers naar centraal-Europese landen doorreizen. Met andere woorden: ze hebben geen interesse in Griekenland. De meesten willen hier geen asiel aanvragen. En dan heb je nog de Dublin II-regulering, wat Griekenland destijds mee ondertekende. Wel, mijn persoonlijke opinie is dat het langs geen kanten werkt. Athene neemt alle last op zich maar mensen willen dat zelf niet.

Ik hoorde dat mensen soms langer dan zes maanden in gesloten centra zitten.

Sotiriadis: De meesten die langer in detentiecentra zitten, wachten op repatriëring. Sommige asielzoekers zitten tot zes maanden in detentie, worden daarna vrijgelaten om terug te keren naar de straat. Diegenen die tot twaalf maanden vastzitten, zijn de mensen met een strafdossier (nvdr: ook mensen die illegaal de grens oversteken of valse identiteitspapieren bezitten, krijgen een strafdossier). Het gemiddelde verblijf is echter een tot twee maanden. Mensen zonder strafdossier blijven nooit langer dan zes maanden.

Kwetsbare groepen zoals minderjarigen en families komen na twee, drie dagen vrij, en daar proberen we echt naar een verblijfsplaats te zoeken. We huisvesten ook vluchtelingen in hotels, zij worden ondersteund door de Griekse vluchtelingenraad en door het ministerie van Gezondheid.

Als er plaats is…

Sotiriadis: Inderdaad. De plaatsen zijn dus zeer beperkt. Dat zijn drama’s, en we weten dat mensen vaak in handen vallen van mensenhandelaars, of economisch uitgebuit worden.
De toegang tot de asielprocedure is slecht. We aanvaarden slechts twintig mensen per week, waarbij families prioriteit hebben. Het is dus, met andere woorden, wachten op het bekrachtigen van de nieuwe wetgeving.