De grote verbroedering in Praag

De “topontmoeting” in Praag van 5 april bestond in feite uit twee gescheiden lunches van minder dan twee uur op zondagmiddag: eentje voor de staats-en regeringsleiders en een andere voor de ministers van Buitenlandse Zaken. Toen premier Van Rompuy en minister De Gucht na dat etentje plaatsnamen in de witleren zetels op het einde van een gang in het Congrescentrum, beklemtoonden ze beiden de sfeer van dialoog en luisterbereidheid.
Van Rompuy: ‘Deze [Amerikaanse] president heeft zeer Europese standpunten. Het is duidelijk dat de Verenigde Staten opgeschoven zijn in de richting van Europa. Bovendien is de persoon van Barack Obama zeer gerustellend door zijn luisterbereidheid en zijn uitgesproken visie.’ Volgens Van Rompuy stelde Obama op het einde van zijn lunch-toespraak: ‘Ik wil dat er een sterke Europese defensie komt.’ Daarmee creëert hij een duidelijke breuk met het beleid van zijn voorgangers , die altijd heel huiverig stonden tegenover een zelfstandige Europese defensie. Volgens Van Rompuy herhaalde Obama overigens enkele keren uitdrukkelijk dat hij zich distancieerde van de vorige regeringen in Washington.
De ministers van Buitenlandse Zaken bogen zich op de eerste plaats over de lancering van een lange-afstandsraket in Noord-Korea deze ochtend. Minister De Gucht had ‘sochtends zelf al een sterke veroordeling uitgesproken en haerhaalde die nog eens tegenover de pers in Praag. ‘Zo’n raket heeft alleen zin in het kader van een militair programma, en daarom moet er ook ondubbelzinnig op gereageerd worden.’ De vergadering van de buitelandministers gaf ook een verklaring uit waarin Noord-Korea opgeroepen wordt zich te houden aan de VN resoluties en te stoppen met alle ballistische en nucleaire programma’s die de veiligheid in Oost-Azië kunnen ondermijnen.
De ministers spraken ook over niet-militaire steun aan Pakistan, en stelden gezamenlijk vast dat die flink omhoog moet. Ook de situatie in het Midden-Oosten kwam ter sprake. De Gucht: ‘We bevinden ons momenteel in een mistige situatie wat betreft de manier waarop we moeten omgaan met de nieuwe regering in Israël. Vooral de aanwezigheid van een extreem-rechtse minister van Buitenlandse Zaken, die al duidelijk gezegd heeft dat hij niet wil weten van de afspraken van Anapolis, stelt problemen, net als de houding van de regering ten opzichte van de joodse kolonies.
De eensgezindheid onder Europese lidstaten én tussen EU en VS was opvallend groot, stelde premier Van Rompuy. Dat betekent niet dat alles koek en ei is, en zelfs op het publieke toneel wordt nog wel eens een valse noot gefloten. Het pleidooi dat president Obama tijdens de lunch hield voor een Turks lidmaatschap van de EU kon duidelijk niet rekenen op de instemming van de Franse president Sarkozy. Die laatste reageerde via de Franse televisie in plaats van tijdens de lunch, aangezien iedereen -behalve Obama- vooraf moest inschrijven op welk thema hij of zij gedurende maximum drie minuten wou ingaan. En het Turkse lidmaatschap was niet een van de vooraf opgegeven thema’s.
Sarkozy maakte van zijn drie minuten wel gebruik om de VS erop te wijzen dat ze nog een eind te gaan hebben om het leiderschap van de EU in de aanpak van de klimaatcrisis na te volgen -ondanks de warm onthaalde belofte om zeer actief mee te werken aan een post-Kyoto verdrag in Kopenhagen later dit jaar.
In een reactie op de speech van Obama rond nucleaire ontwapening noteerde minister De Gucht dat de aankondiging van een nieuw verdrag over het produceren van militair nucleair materiaal, gezien moet worden tegen de achtergrond van de recente toezegging dat India toe kan treden tot de Nuclear Supplier Group (die zorgt voor de brandstof voor civiele kerncentrales) zonder het Non Proliferatie Verdrag te moeten ondertekenen. Met een nieuw verdrag wordt dat een stuk makkelijker.
Daarmee maakt de minister van Buitenlandse Zaken meteen duidelijk dat ook de visionaire aanpak van Barack Obama geplaatst moet worden binnen het kader van de realpolitik van gisteren, vandaag en morgen. Premier Van Rompuy legde de klemtoon net iets anders en zag vooral de waarde van de grote visie die Obama verkondigt en belichaamt. ‘Politiek is altijd een kwestie van visie en haalbaarheid, maar wie politiek bedrijft zonder visie, blijft steken in puur pragmatisme of zelfs opportunisme’, zei Van Rompuy.