Cubanen hebben meer dan ooit toeristen nodig

De tijd dat tweeverdieners als Ana Gutiérrez and Carlos García hun rekeningen betaalden met hun overheidssalarissen is al lang voorbij. Een Cubaans gezin met twee kinderen heeft per maand ongeveer 70 dollar nodig om in zijn basisbehoeften te voorzien. Omgerekend naar peso komt dat neer op zeven keer het gemiddelde salaris. De jongste tijd lukt het zelfs niet meer met dollars om rond te komen, zegt Gutiérrez, een 39-jarige econome. Ze maakt in het weekend huizen schoon voor twee tot drie dollar per schoonmaakbeurt. Ana heeft een broer in de VS, en die stuurt af en toe wat dollars op. Maar ook daarmee kom je steeds minder ver op Cuba.

Er lijkt geen einde te komen aan de prijsstijgingen op Cuba. Plus vijf cent hier, tien erbij daar. Het is vreselijk, zegt García, die ondanks zijn ingenieursdiploma moet bijklussen om de eindjes aan mekaar te knopen. Een ‘maquina’ (collectieve taxi) nemen naar het centrum van Havana kost twee keer zoveel als een jaar geleden. Overal, onder meer bij de dokter en de tandarts, verwachten mensen dat je ze een dollar of twee toestopt.

De gewone peso is al jaren verworden tot een soort voedselbon waarmee je enkel terecht kan in de overheidssupermarkten. Wie lekkers, kleding, schoenen, shampoo of huishoudproducten wil kopen, heeft omwisselbare pesos (CUC’s of ‘chavitos’ in de volksmond) nodig. Gelukkig is de gezondheidszorg en het onderwijs nog gratis en hoeven de Cubanen niet veel te betalen voor water en elektriciteit.

In de supermarkten blijven de prijzen steeds dezelfde, net als het eentonige gamma. Maar op de boerenmarkten die in het midden van de jaren 90 werden toegelaten, speelt de wet van vraag en aanbod.

Door de dure prijs blijft de uitgestalde koopwaar daar tegenwoordig gewoon liggen. De koopkracht van de Cubanen daalt pijlsnel. Uit officiële cijfers blijkt dat de Cubanen in het eerst kwartaal van 2005 42,6 procent minder voedsel kochten dan vorig jaar. In dat cijfer zitten de staatssupermarkten, de coöperaties en de boerenmarkten.

Als antwoord op de prijsstijgingen heeft de Cubaanse overheid de bijstand, de minimumlonen en de pensioenen opgetrokken. Een druppel op een hete plaat, zegt een econoom die liever anoniem blijft. De prijsstijgingen op de vrije boerenmarkten doen de effecten van die maatregelen teniet.

De meeste Cubanen raken op de één of andere manier wel aan chavitos of dollars. Dankzij de toeristen, door bij te klussen of door een overschrijving uit de VS. Maar dat is niet voor iedereen weggelegd. Bronnen bij de overheid schatten dat slechts zestig procent van de Cubanen toegang heeft tot dollars.

Toeristen zijn niet de belangrijkste bron van inkomen, maar wel de meest dankbare. Hotelportiers, taxichauffeurs en andere beroepen uit de toeristische sector kunnen in een dag evenveel verdienen als een dokter of een ambtenaar in een hele maand. (MM/ADR)