Colombianen trachten cocaplant uit te roeien in natuurreservaat

La Macarena ligt in het woestijn- en berggebied waaraan het zijn naam ontleent. Het reservaat ligt ten zuiden van het departement Meta, in het midden van Colombia. In 1989 werd het gebied officieel tot nationaal natuurpark uitgeroepen. La Macarena wordt door de Unesco, de VN-organisatie voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur, beschouwd als werelderfgoed. Het natuurreservaat bestrijkt een oppervlakte van 630.000 hectare, en je vindt er heel wat dier- en plantensoorten die nergens anders voorkomen. Klimatologisch is er ook een grote verscheidenheid.

Op dit moment zijn 1.500 politieagenten, honderden militairen en rond de 900 arbeiders in La Macarena aan de slag in het kader van de strijd tegen de cocaplant. De arbeiders moeten zoveel mogelijk cocastruiken met de hand uittrekken. Geen ongevaarlijk werk in een gebied waar de opstandelingen van de FARC (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia) traditioneel de dienst uitmaken. Deze rebellen financieren hun gewapende strijd naar alle waarschijnlijkheid door de handel in drugs.

Met de overheidscampagne wordt ernaar gestreefd in de komende maanden 4.600 hectare coca uit te roeien. Coca is de grondstof waarmee de drug cocaïne wordt vervaardigd. De campagne maakt deel uit van de antidrugspolitiek die Colombia, met de steun van de Verenigde Staten, voert. De Colombianen proberen de clandestiene cocateelt zoveel mogelijk in het defensief te dringen. Het geld van die cocateelt belandt niet alleen bij de drugshandelaars maar ook bij guerrillastrijders.

De autoriteiten hopen door hun maatregel ook La Macarena te redden. Het natuurreservaat is sinds jaar en dag een bolwerk van de guerrilla. De overheid wil de aantasting van het natuurgebied en de ontbossing tegengaan. Vandaar ook dat de operatie de naam Colombia Verde (Groen Colombia) opgekleefd kreeg.

Uit officiële cijfers blijkt dat in minstens 13 van de 51 Colombiaanse natuurparken clandestien coca wordt geteeld. Voor iedere hectare coca worden drie hectare grond ontbost. In La Macarena ging reeds 3.000 tot 4.000 hectare bos verloren.

We zullen dit natuurgebied recupereren voor Colombia, verzekert generaal Jorge Daniel Castro, de directeur-generaal van de Nationale Politie, de organisatie die de anti-cocacampagne runt. Volgens Castro bracht de clandestiene cocateelt het natuurreservaat heel wat schade toe.

Groepen uit de civiele maatschappij vragen zich of de overheidscampagne op zich wel zoveel nut heeft. Het manueel verwijderen van cocaplanten in La Macarena kan als techniek een vooruitgang betekenen, stelt Ricardo Vargas, de Colombiaanse coördinator van Accion Andina, een ngo die de drugshandel in het Andesgebied bestudeert.

Maar deze aanpak komt niet in de plaats van de verkeerde politiek van de regering, die erop is gericht het probleem van de drugshandel te bestrijden door de zwakste schakel in de keten te bewerken: de boer die zich genoodzaakt zag coca te planten om te kunnen overleven. Als de regering niet rechtstreeks optreedt tegen de financieringsbronnen van de drugshandel, zullen de drugsorganisaties gewoon voortdoen door zich naar andere gebieden te verplaatsen. Ze doen dat trouwens al jarenlang.

Doorgaans worden cocaplanten niet met de hand uitgetrokken, maar worden ze vernietigd door ze te besproeien met het plantendodende middel glyfosaat. Halverwege 2005 verklaarden milieuorganisaties dat ze het gebruik van glyfosaat afkeurden omdat het product de biodiversiteit in de gebieden van de cocateelt veel schade berokkent.

In het gebied van La Macarena wonen zowat 2.500 families van kolonisten die zich daar meer dan 40 jaar terug vestigden. Bovendien trokken duizenden Colombianen, die werden aangetrokken door de cocateelt, de voorbije jaren naar de streek.

Volgens schattingen zullen duizenden Colombianen na afloop van de antidrugcampagne in La Macarena naar elders moeten verhuizen. De regering vertelde tot op heden nog niet in detail hoe ze die operatie precies zal aanpakken. Organisaties uit de civiele maatschappij dringen erop aan dat de autoriteiten aan de getroffen families voldoende alternatieven zouden bieden zodat ze fatsoenlijk kunnen leven.

De regering zal het nodige moeten doen om het vertrouwen van de inwoners in de staat te herstellen, vindt Carlos Escobar, die lid is van de Corporación Regional Ambiental del Atlántico (CRAA). Ze moet de mensen andere bestaansmiddelen bieden.

Specialisten wijzen erop dat de overheid La Macarena tientallen jaren lang aan zijn lot overliet. De onverschilligheid van de autoriteiten, het gewapende conflict en de ontbossing zijn volgens hen de belangrijkste problemen waarmee de streek te kampen heeft. Volgens Ricardo Vargas moet de strijd tegen de cocateelt gepaard gaan met een integraal ontwikkelingsplan waarover overleg wordt gepleegd met de plaatselijke gemeenschappen. (DB/MM)