China blijft worstelen met Oeigoers conflict

Vorige week beslisten verscheidene Chinese regisseurs het grootste Australische filmfestival in Melbourne te boycotten omdat er ook een documentaire over Rebiya Kadeer wordt getoond. Kadeer is een Oeigoerse leidster die in 2005 naar de VS verbannen werd. Ze wordt er door Peking van beschuldigd de onrust in Xinjiang aan te stoken. Xinjiang heeft een overwegend Oeigoerse bevolking, maar die voelt zich achtergesteld tegenover de talrijke ingeweken Han-Chinezen.

Gepolitiseerd festival

Jia Zhangke, een onafhankelijke cineast die al meermaals bekroond werd, is een van de regisseurs die zijn film terugtrok. Volgens een persmededeling die Zhangke liet verspreiden, voelt hij er niets voor samen met Rebiya Kadeer in de schijnwerpers te staan op een “zwaar gepolitiseerd festival”. De Chinese staatsmedia besteedden veel aandacht aan de verklaring van Zhangke.

Peking kan dan ook echt uitpakken met de beslissing van Zhangke. Hij behoort niet tot de filmmakers die officieel gesteund worden en sommige van zijn producties zijn behoorlijk kritisch. “Petitie”, een film van Zhao Liang die ook werd teruggetrokken uit Melbourne, neemt een al even onafhankelijk standpunt in.

Zhangke is voorlopig niet meer voor commentaar bereikbaar. De organisatoren van het festival zeggen dat ze niet kunnen nagaan of de regisseur onder druk is gezet.

In elk geval krijgt de boycot van het festival de steun van zwaargewichten uit de Chinese filmwereld. Feng Xiaogang, die bekend staat als de meester van de moderne Chinese filmdrama’s, liet via het Chinese nieuwsagentschap Xinhua weten dat filmfestivals een platform moeten blijven voor “culturele en artistieke uitwisseling”, en zeker geen politieke evenementen mogen worden zoals dat volgens hem in Melbourne het geval is.

De afgelopen dagen hebben wel meer Chinese intellectuelen het opgenomen voor de standpunten van de Chinese regering over Xinjiang. Ze haalden uit naar de “vijandige buitenlandse krachten” die ze verantwoordelijk achten voor de onlusten van de voorbije maand, waarbij zeker 197 doden vielen. Maar waarnemers gaan ervan uit dat veel van die uitlatingen geregisseerd worden door de communistische leiders in Peking.

Discussie gaat verder

Peking probeert afwijkende meningen over het onderwerp in eigen land zoveel mogelijk tot zwijgen te brengen. Maar het regime slaagt er niet de discussie over de 56 etnische minderheden in het land stil te leggen die al begon na de Tibetaanse onlusten in maart van vorig jaar.

Er zijn twee gepolariseerde meningen te horen. Sommige intellectuelen verdedigen het recht op economische ontwikkeling van de Han-Chinezen, die 91 procent van de bevolking uitmaken. Daarvoor zijn ook de grondstoffen en de ruimte nodig die minderhedenprovincies als Xinjiang bieden.

Volgens Ma Rong, een professor sociologie aan de Universiteit van Peking, kregen de minderheden veel privileges en investeert Peking ook veel in de afgelegen gebieden. Separatisten maken misbruik van de mogelijkheden die daardoor gecreëerd werden. Ma vindt dat China vooral de fout niet mag maken de etnische minderheden naar Sovjet-voorbeeld meer autonomie te geven – volgens hem leidt tot onherroepelijk tot afscheiding.
 
Verdedigers van de andere opvatting benadrukken dat de migratiestromen naar die gebieden en de geforceerde modernisering die Peking er oplegt, de minderheden in het harnas jaagt. De minderheden hebben niet de kans zich naar eigen inzichten te ontwikkelen, en precies dat leidt tot etnische onrust.

Gongmeng, een beweging van Chinese intellectuelen die opkomen voor een vrijer klimaat, publiceerden in juni op verschillende websites een lijst met de grieven van de etnische minderheden in het land. De tekst, die na korte tijd werd weggehaald door de overheid, argumenteert dat Peking de minderheden geen eerlijk aandeel geeft in de grondstoffenvoorraden die ze in hun gebieden exploiteert. De auteurs stellen ook dat etnisch Chinese migranten in die streken bijna alle banen binnenrijven in bedrijven en instellingen die de regering er opzet in de strijd tegen de armoede.

De tekst was het resultaat van een onderzoek naar de onlusten in Tibet in maart van vorig jaar. Eerste onderzoeken over de rellen in Xinjiang leveren gelijklopende resultaten op.