Boeren en indianen maken zich op voor 'rode april'

De indianen en de landloze boeren komen allebei op voor het recht op grond. Dat ze de regering gelijktijdig het vuur aan de schenen leggen, komt doordat de hoogdagen van de twee bewegingen in april vallen. Zondag 17 april is de werelddag voor de Strijd voor Grond. Op die datum werden in 1996 19 boeren vermoord in Eldorado de Carajás, in het noorden van Brazilië. En 19 april is voor Brazilië de dag van de Inheemsen.

De Beweging van Landloze Boeren (MST) betoogt traditioneel in april, maar dit jaar valt het hoogtepunt van de acties van de beweging in mei. Dat heeft te maken met de dood van de paus, die veel katholieke boeren erg bezig hield, maar vooral met de talrijke nieuwe grondbezettingen die deze maand de aandacht opeisen.

In Pernambuco, een staat in het noordoosten van Brazilië, bezette de MST deze maand 18 braakliggende gronden. Samen met andere boerenorganisaties die actief zijn in de deelstaat, heeft MST nu op 200 plaatsen kampen opgericht waar 28.000 boerengezinnen wachten op een stuk grond.

De herverdeling van braakliggende landbouwgrond gaat te traag volgens de landlozenbeweging. Het Incra, de overheidsinstelling die verantwoordelijk is voor de landhervorming en daarvoor beschikbare gronden moet verwerven en toewijzen, kan de stijgende vraag niet bijbenen. Al jaren hinkt ze achterop bij haar eigen doelstellingen. Ook de linkse regering die in 2003 aan de macht kwam, bracht daar geen verandering in, al was president Luiz Inácio Lula da Silva altijd een vurige voorstander van een verregaande landhervorming. De regering sneed dit jaar dan ook nog eens 2 miljard real (590 miljoen euro) weg uit de begroting van het Incra, wat veel protest uitlokte bij de boerenbewegingen.

Joao Pedro Stédile, één van de coördinatoren en de ideoloog van de MST, gelooft dat de nadruk die de regering legt op begrotingsdiscipline en de strijd tegen de inflatie die tot een hoge rentevoet leidt, een blijvend obstakel is voor de landhervorming. Maar onze vijand is het grootgrondbezit, niet de regering”, preciseert Jaime Amorim, een andere nationale coördinator van de MST. Dat moet letterlijk begrepen worden. In Pernambuco dreigen grootgrondbezitters hun bezette gronden gewapenderhand terug te veroveren, waarschuwt Amorim. Bij dergelijke confrontaties zijn in de deelstaat al verscheidene doden gevallen. De druk op de grootgrondbezitters wordt steeds sterker, omdat er door de achteruitgang van de suikerrietsector steeds minder werk is in de landbouwsector.

De Braziliaanse indianen eisen eveneens grond. Ze staan op hun recht om ongestoord te kunnen blijven leven in de gebieden waar ze van oudsher wonen. Hun leefomgeving en daarmee hun cultuur wordt bedreigd door goudzoekers, grote veeboeren en sojaproducenten die steeds meer grond inpikken. De indianen staan vaak oog in oog met arme boeren die naar de bossen verdrongen worden. Gewoon maar overleven wordt daardoor voor sommige indianen een probleem. Dit jaar stierven er al twintig kinderen van het Guaraní-Kaiwoávolk in de deelstaat Mato Grosso do Sul. Ze vielen ten prooi aan uiteenlopende ziekten die verergerd werden door ondervoeding.

De ontgoocheling bij de Braziliaanse indianen over de regering Lula is bijzonder groot. De bestuurders in Brasilia komen hun beloften aan de inheemse bevolking niet na. Volgens het Forum voor de Verdediging van de Inheemse Rechten, een koepel van zeven organisaties, heeft de regering-Lula de voorbije twee jaar maar 13 indianengebieden afgebakend, minder dan het jaargemiddeld van de vorige regering.

Om te protesteren tegen die gang van zaken en om een beleid af te dwingen dat het recht op grond voor de indianen erkent en voor gezondheidszorg en tweetalig onderwijs zorgt, richt de inheemse beweging op 23 april in Brasilia een tentenkamp op dat tot 3 mei zal blijven staan. (PD)