Blogs kunnen Afrika een stem geven

foto beschikbaar
Deze maand ging in Zuid-Afrika een tweedaagse conferentie door over bloggen - de Digital Citizen Indaba. Afrikanen leerden er vaardigheden om een stem te krijgen op het internet en een stevig uitgebouwde online gemeenschap. Coördinator Colin Daniels, gelooft dat politieke en activistische blogs een erg belangrijke rol kunnen spelen in Afrika: “Onderdrukkende regimes zien nog altijd het levenslicht en de wreedheden blijven onopgemerkt door de traditionele media.”

Denis Bouwen, de hoofdredacteur van CongoForum, een Belgische portaalsite over Congo, vindt het positief dat Afrikanen het bloggen meer en meer ontdekken en gebruiken. Bouwen denkt dat Afrikaans nieuws meer in de traditionele nieuwskanalen kan opduiken via bloggers en alternatieve websites: “De Afrikaanse bloggers kunnen in dit verband wellicht een nuttige bijdrage leveren, ja. Op basis van onze ervaringen met de DR Congo moet ik wel zeggen dat de grens tussen ‘nieuws’ en ‘geruchten’ soms dun is. Geruchten worden soms veel te gemakkelijk voor waar aanvaard en massaal verspreid. Voorzichtigheid is dus wel geboden.”

Een mening die Daniels deelt: “De internationale nieuwsmedia zijn op hun hoede als ze nieuws oppikken via blogs. Dat is een terechte zorg. Feiten en beweringen op blogs moeten altijd grondig gecheckt worden, alsook - in de mate van het mogelijke - de auteur van de berichten. Als dat correct gebeurt kunnen blogs een nuttig onderzoeksterrein worden voor de traditionele pers.”

Technische beperkingen kunnen de Afrikaanse blogosfeer echter afremmen. Martine Delcol van CongoForum haalt het voorbeeld aan van Congo: “Internetverbindingen zijn heel traag en moeilijk te vinden. Je kan wel surfen in internetcafés in de grote steden, maar dat is dan weer heel kostelijk.” Ook volgens Denis Bouwen blijft een pc en internetaansluiting thuis beperkt tot de happy few. “Mijn aanvoelen is wel dat de Congolezen, zeker de jongeren, meer en meer internet ontdekken. Dit kan de contacten tussen Congo en ‘de buitenwereld’ alleen maar ten goede komen.”

De Nederlander Peter Verweij, docent aan de School voor Journalistiek in Utrecht, was ook aanwezig op de conferentie en toonde zich optimistischer. De Nieuwe Reporter citeert hem: “Door het enthousiasme en de honger naar nieuwe technologieën zullen Afrikanen de geldproblemen overwinnen.”

Eens de technische barrières overwonnen zijn kunnen blogs het activisme bevorderen. Ory Okollah, die verslag uitbrengt van het Keniaanse parlement op haar weblog Mzalendo, blijft daar wel realistisch over: “Blogs zullen Mugabe op korte termijn niet omver gooien. Blogs kunnen wel het microactivisme inspireren. Dat kan tot grote veranderingen leiden binnen een kleine gemeenschap.”

Dat denkt ook Daniels: “Blogs zelf kunnen niet een democratie op gang brengen, enkel mensen kunnen dat. Blogs kunnen desondanks een belangrijke rol spelen in het verspreiden van populaire opvattingen - goeie en slechte - en ontevreden burgers mobiliseren.” Okollah hoopt daarnaast dat de nieuwe technologieën verborgen informatie kunnen oprakelen: “Afrikaanse landen delen eenzelfde probleem: bestuurders proberen informatie angstvallig geheim te houden zonder te weten waarom ze het verbergen.”

Afrikaanse weblogs hebben alleszins potentieel. Neem het voorbeeld van de Egyptenaar Alaa Abd El Fattah. Op de weblog Manalaa klaagde hij het politiek gemotiveerde proces aan van twee hervormingsgezinde rechters die wijdverspreide fraude tijdens de verkiezingen hadden openbaar gemaakt. Het bericht haalde de internationale media en El Fattah won in 2005 nog de Reporters Without Borders-award

De blogger ondervond er wel de nodige problemen door: hij vloog begin dit jaar achter de tralies. El Fattah werd - samen met een tiental andere activisten waaronder een aantal bloggers - opgepakt tijdens vreedzaam protest voor onafhankelijke Egyptische rechters. Volgens zijn vrouw waren zijn berichten op de weblog de aanleiding. El Fattah bracht uiteindelijk 45 dagen in de cel door.

El Fattah was één van de sprekers op de Digital Citizen Indaba. Hij had het over de goede organisatie van de Egyptische blogosfeer via de Egyptian Blogger Ring, een site die meer dan 1500 Egyptische blogs promoot over uiteenlopende onderwerpen. Alle meningen zijn welkom. El Fattah wijst op de sterke band tussen activisme en burgerjournalistiek op die blogs, en op nieuwe, creatieve taalvormen die het leven zien.

Ook andere regimes in Afrika zijn nog niet gewend aan zoveel persvrijheid. Na de omstreden verkiezingen in mei 2005 in Ethiopië, waarbij de politie 36 mensen doodschoot bij rellen, kende de Ethiopische blogosfeer een enorme groei. Totdat de overheid de enige provider in het land de opdracht gaf om alle blogs te blokkeren. “De overheid van Ethiopië wil niet dat je toegang hebt tot de waarheid. Daarom hebben ze verschillende sites geblokkeerd, zoals ethiomedia.com”, schreef Ethiomedia.com, één van de tientallen geblokkeerde websites, op 26 september.

Reporters sans Frontières voelde de overheid van Ethiopië al aan de tand, maar kreeg geen respons. “De Minister van Informatie, Hailu Berhan, benadrukt dat de overheid niet betrokken is bij het offline halen van de sites. Maar hij kan niet uitleggen waarom bijna alle dissidente sites niet meer bereikbaar zijn”, zo luidt het bij RSF. Reporters sans Frontières probeert bloggers en cyberdissidenten te helpen met een handboek. Het boek reikt tips en technisch advies aan hoe ze anoniem kunnen blijven en de censuur kunnen omzeilen. (ADR)