Birmese junta vertraagt noodhulp

De cycloon, een tropische storm van categorie 3, teisterde de kust van Birma zaterdag met winden tot 200 kilometer per uur. Op één eiland alleen al vernielde de cycloon 20.000 huizen. De voormalige hoofdstad Rangoon en de delta van de Irrawaddyrivier ten oosten daarvan lagen in het oog van de storm.
Het dodental zal hoogstwaarschijnlijk nog oplopen omdat de Birmese regering en ambtenaren van de Verenigde Naties er nog niet in geslaagd zijn om contact te maken met de afgelegen dorpen in de laaggelegen delta.
“Iedereen heeft moeite om een snelle en accurate inschatting van de schade en de noden te maken, dat geldt dus ook voor de regering”, zegt Richard Horsey, woordvoerder van het regionale VN-bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken (UNOCHA) in Bangkok. “De communicatielijnen zijn verbroken, de wegen zijn ontoegankelijk en het zal een tijdje duren voor we contact krijgen met de ergst getroffen dorpen.”
In Rangoon maken ontwortelde bomen het verkeer onmogelijk, daken zijn weggeblazen en de straten liggen vol puin. Het telefoonverkeer ligt plat en ook ziekenhuizen zijn zwaar beschadigd. “Het is net een oorlogsgebied”, zei een westerse diplomaat in Rangoon die anoniem wil blijven.
Buitenlandse hulpverleners proberen de schade en de noden in te schatten, maar hun bewegingsruimte wordt sterk beperkt door de militaire overheid. De enige informatie uit het land komt van de verschillende VN-agentschappen die er mensen ter plaatse hebben. “De meest prangende noden zijn behuizing en zuiver water”, zegt Horsey “Er is dringend nood aan plastic zeilen, tenten, muskietennetten, kookgerei en waterzuiverende tabletten.”
Teams van het Rode Kruis delen in de Irrawaddydelta al noodpakketten uit, met onder meer drinkwater en dekens, maar de belangrijkste hulpteams van de Verenigde Naties wachten nog altijd op goedkeuring van de Birmese overheid. Ook de Belgische minister van Buitenlandse Zaken De Gucht heeft al 250.000 euro noodhulp beloofd.

Teveel schade

De overheid heeft een rampencomité opgericht in de hoofdstad Naypitdaw onder leiding van eerste minister en generaal Thein Sein. Hij heeft inmiddels een bezoek gebracht aan Rangoon om de schade met eigen ogen te zien. De staatstelevisie toonde hoe soldaten de wegen vrijmaakten en hoe Thein Sein mensen ontmoette die schuilen in Boeddhistische pagodes.
De meeste rapporten zijn het erover eens dat de schade zo erg is dat de militaire regering ze niet op eigen kracht kan oplossen. Maar de kans is groot dat ze voorwaarden stelt aan buitenlandse hulp. “De junta zal waarschijnlijk wel materieel en voorraden aanvaarden, maar de generaals zullen minder happig zijn op een hoop buitenlanders die in het land komen rondlopen”, zegt Win Min, een onafhankelijke Birmese academicus in de Thaise stad Chiang Mai.
Birmese bannelingen vragen al sinds zaterdag om internationale hulp. “De militaire regering is slecht voorbereid op de hulpverlening na een cycloon”, zegt Naing Aung van het Forum for Democracy in Burma op de website van de groep. Birma geeft traditioneel niet graag toe dat het hulp nodig heeft. De overheid weigert de Verenigde Naties en andere organisaties steevast toegang tot rurale gebieden in Birma en het voorbije jaar zijn de beperkingen voor de internationale hulpverleners strikter dan ooit geworden.
Volgens de krant “Irrawaddy”, die uitgegeven wordt door Birmese bannelingen in Thailand, zijn de voedselprijzen na de cycloon enorm gestegen. In Rangoon zou de prijs van een ei verdriedubbeld zijn.
“De prijsstijgingen zijn nefast”, zegt een Birmese econoom die niet bij naam genoemd wil worden. “De mensen zullen binnenkort moeten gaan bedelen. Als de overheid niet snel ingrijpt, zal de frustratie snel overkoken in woede en zijn straatprotesten nauwelijks nog te vermijden.” Een jonge Birmese activist denkt er net zo over: “In Rangoon hebben de mensen het gevoel dat ze alles kwijt zijn, en dus niets meer te verliezen hebben”

Referendum gaat door

Intussen heeft de staatsomroep laten weten dat het referendum over een nieuwe grondwet zoals gepland doorgaat op 10 mei. “Het referendum is nakend en de mensen kijken ernaar uit om te gaan stemmen”, liet de regering in een verklaring weten. Enkel in de zwaarst getroffen gebieden, Yangon en de Irrawaddy-delta, zal het referendum uitgesteld worden tot 24 mei.
De nieuwe grondwet is onderdeel van de “route naar de democratie”, die het land tegen 2010 vrije verkiezingen moet brengen. Maar de overheid fnuikt elk publiek debat omtrent het voorstel van grondwet, en de lokale media mogen enkel over de argumenten pro berichten.
“De grondwet is opgesteld om de militairen stevig in het zadel te houden. Een referendum zonder de basisvrijheden zoals het recht op vergadering, politieke partijen en vrije meningsuiting, is een farce”, zegt voormalig mensenrechtenrapporteur voor de VN in Birma, professor Paulo Sergio Pinheiro. “Wat de Birmese regering een democratisch proces noemt, is in feite een consolidering van het militaire regime.”