Armen profiteren niet mee van economisch herstel

Het effect van het economische herstel is voor de Argentijnse armen niet meer dan een druppel op een gloeiende plaat. De vooruitgang verslechtert de situatie van de armen zelfs in sommige opzichten. Omdat de indruk wordt gewekt dat de economische crisis in Argentinië voorbij is, neemt de financiële steun aan het land af. Die steun is essentieel om het netwerk van soepkeukens en andere hulpverleningsinitiatieven voor de vele werkloze en verarmde Argentijnen in stand te houden

We weten dat het beter gaat met de economie, maar hier is alles nog hetzelfde, zegt Julio Esquivel. Hij woont in de sloppenwijk La Cava van het San Isidro-district aan de rand van Buenos Aires. In Las Lomas zijn de mensen beter af, zegt hij, terwijl hij wijst naar een betere buurt even verderop.

Esquivel werd 38 jaar geleden geboren in La Cava, waar 12.000 mensen wonen. De ups en downs van deze arme wijk gaan gelijk op met het aanbod van werk. Dertig jaar geleden waren de salarissen laag, maar bijna iedereen had werk. En twintig jaar geleden waren de fabrieken in de buurt nog niet vervallen tot de lege pakhuizen die het nu zijn. In de vroege ochtend, als mensen naar hun werk gingen, zinderde het van bedrijvigheid. Nu lopen hier er ‘s ochtends vroeg alleen dieven rond, klaagt Esquivel.

De laatste tien jaar hielp Esquivel in een soepkeuken waar 350 kinderen en een tiental ouderen en zieken dagelijks twee maaltijden krijgen. La casita de la virgen (het huisje van de Maagd Maria) is afhankelijk van giften en die liepen terug vanaf het moment dat de economie zich begon te herstellen.

In oktober moesten we de keuken bijna sluiten. Alleen omdat we 2.500 kilo voedsel van de regering kregen, zijn we nog open, zegt Esquivel. Volgens hem is een van de grootste problemen het gebrek aan werk en de corruptie bij de uitbetaling van de uitkeringen voor werkloze gezinshoofden. De uitkeringen zijn onderdeel van een sociaal plan uit 2002 dat bedoeld was om de ergste nood onder de bevolking te leningen. Lokale politici verstrekken de uitkeringen volgens Esquivel in ruil voor politieke steun.

De groei van de werkgelegenheid gedurende de laatste maanden is volgens hem tijdelijk en het gevolg van toegenomen vraag naar seizoensarbeid. Een winkel die betere zaken doet, huurt een extra bezorger in of een schoonmaker. Maar banen waar mensen waardigheid en zelfvertrouwen aan ontlenen, zijn er niet.

De Argentijnse economie begon in het midden van 2002 op te klimmen uit een diep dal. Het bruto binnenlands product (bbp) was sinds 1999 met bijna 20 procent gedaald. In 2003 nam het bbp toe met 8,7 procent en het afgelopen jaar ging de groei even hard.

De werkloosheid, die in de tweede helft van 2002 nog 24,1 procent was, daalde naar 13,2 procent. Die daling kwam er vooral doordat kostwinners die nu een werkloosheidsuitkering krijgen, worden meegeteld als werkend.

Het aantal mensen dat in armoede leeft, daalde van 57,5 procent tijdens het dieptepunt van de crisis, naar 44,3 procent afgelopen zomer. Desondanks vormen armoede en marginalisatie nog steeds een groot probleem in het eens rijke land met 37 miljoen inwoners.

Mónica Wolowelsky, eigenaresse van het enige restaurant in Latijns-Amerika dat glutenvrij eten serveert, verwacht dat ze binnen enkele maanden haar restaurant moet sluiten. Veel voormalige klanten kunnen het zich niet meer veroorloven regelmatig buiten de deur te eten. Het economische herstel geeft een vertekend beeld, zegt ze. Een klein deel van de bevolking geeft weer geld uit, terwijl de rest nog steeds gevangen zit in de gevolgen van de recessie. Veel mensen zijn diep in de schulden geraakt en ze zijn niet in staat die af te betalen.

Volgens analisten begint na een periode van sociale en politieke chaos ­ Argentinië versleet in december 2001 vier presidenten in een paar weken ­ het vertrouwen van de bevolking terug te keren, een proces dat velen toeschrijven aan de huidige regering van president Néstor Kirchner.

Deze regering staat dichter bij het volk, zegt Esquivel, die de afgelopen tien jaar met verschillende regeringen te maken had. Toen we onze soepkeuken bijna moesten sluiten, hebben we een brief naar de autoriteiten gestuurd en we kregen binnen 24 uur antwoord: er werd voor acht maanden voedsel toegezegd. Daar hadden we bij de andere regeringen niet op hoeven rekenen.

In 2005 wacht de regering van Kirchner een van haar grootste uitdagingen: de herstructurering van de meer dan 80 miljard dollar die Argentinië bij particuliere schuldeisers in het buitenland in het krijt staat. Eind 2001 besloot de toenmalige Argentijnse regering de afbetaling van de schulden te staken. (JS/PD)