Amerikaans Congres buigt zich over behandeling oorlogsgevangenen

“Een internationale schande voor Amerika, de Amerikaanse idealen en een bedreiging voor de veiligheid van het land”, zo noemde de Democratische senator Patrick Leahy uit Vermont Guantanamo tijdens de parlementaire hoorzitting deze week.

Amnesty noemde de Amerikaanse gevangenis op Cuba onlangs in een rapport nog de goelag van onze tijd. Die verwijzing naar het systeem in de voormalige Sovjet-interneringskampen schoot de Amerikaanse regering in het verkeerde keelgat. Vanwege het slechte imago van het detentiecentrum, gaan in Amerika gaan steeds meer stemmen op om Guantanamo Bay te sluiten. We zijn in de ogen van de wereld echt verkeerd bezig, zei senator Joseph Biden, een Democraat uit Delaware. Guantanamo Bay is een ramp. Als we mensen daar vast kunnen houden totdat de vijandelijkheden stoppen, hoe lang gaat dat dan nog duren? We kunnen mensen toch niet eeuwig vasthouden?

Voor de afgevaardigden van het ministerie van Justitie was dat echter geen moeilijke vraag. Wij kunnen vijandige strijders vasthouden totdat de oorlog voorbij is. Zij verklaarden dat ze er alles aan gedaan hebben om de rechten van de gevangenen te waarborgen. Welke rechten dat zijn, werd echter niet nader gespecificeerd.

Voormalig procureur-generaal William Bar, die diende in de eerste regering-Bush (senior) tussen 1991 en 1993, vertolkte het meest extreme standpunt, namelijk dat vijandige strijders geen rechten hebben. Zij komen volgens hem niet in aanmerking voor een behoorlijk proces waar Amerikaanse burgers wel recht op hebben.

Aangezien de hoorzittingen voor militaire tribunalen vertraging hebben opgelopen omdat zaken nog in behandeling zijn bij federale rechtbanken, zijn de huidige praktijken in Amerikaanse gevangenenkampen verdedigbaar, menen functionarissen van het Pentagon.

Michael Wiggins, plaatsvervangend procureur-generaal, zegt dat elke gevangene op Guantanamo Bay formeel gehoord is door een beoordelingscommissie. James M. McGarrah, die toezicht houdt op het detentieprogramma voor oorlogsgevangenen van de Amerikaanse marine, verklaarde dat van de 558 gevangenen die gehoord werden, 520 juist geclassificeerd werden als ‘vijandige strijder’. Van de overige 38 gevangenen werden er tot nu toe 23 vrijgelaten.

De Democratische senator Russ Feingold zag in het sluiten van Guantanamo Bay geen oplossing. Hij zette wel vraagtekens bij de juridische gronden waarop de gevangen er jarenlang worden vastgehouden. De definitie van vijandige strijder bestond volgens hem niet voor de zomer van 2004. Hij wilde ook weten of Justitie verklaringen die zijn verkregen door marteling, als bewijs beschouwt. Wiggins ontkende daarop dat gevangenen gemarteld worden.

Het Hooggerechtshof bepaalde in 2004 dat gevangenen op Guantanamo Bay aan een eerlijk proces moeten krijgen. Na die uitspraak werd het huidige systeem van militaire commissies die gevangenen horen en militaire tribunalen die uitspraak doen, in het leven geroepen. Tot nu toe werden echter nog maar vier zaken naar een militair tribunaal verwezen.

De Amerikaanse president George W. Bush sloot vorige week de mogelijkheid van sluiting van Guantanamo Bay niet uit, maar minister van Defensie Donald Rumsfeld gaf deze week aan dat de gevangenis de komende jaren nodig blijft. Volgens is er geen andere faciliteit waar zoveel gevangenen kunnen verblijven. (JS/ADR)