“Aanpak klimaatverandering vergt heel ander beleid”

In 2010 kreeg de wereld met meer dan 850 natuurrampen af te rekenen die door hevige neerslag, stormen of droogte werden veroorzaakt. De schade die al dat natuurgeweld aanrichtte, bedroeg ruim 94 miljard euro. Om te vermijden dat het onheil in de toekomst nog grotere proporties aanneemt, moeten beleidsmakers dringend meer rekening houden met de klimaatverandering.

Andere besluitvorming

Aanbevelingen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en de onvermijdbare effecten van de klimaatverandering op te vangen zijn er genoeg, maar politici zitten er vaak mee gewrongen hoe ze al die goede raad het best in de praktijk brengen. Nuttige vingerwijzingen in dat verband vinden ze nu in Decision Making in a Changing Climate (Besluitvorming in een veranderend klimaat), een rapport van de Amerikaanse milieudenktank WRI, de ontwikkelings- en milieuprogramma’s van de VN en de Wereldbank dat dinsdag werd gepubliceerd.

Het rapport brengt de ervaringen en adviezen van 100 experts uit 35 landen samen en bevat een reeks gevalstudies uit ontwikkelingslanden die creatieve oplossingen uitproberen om de gevolgen van de opwarming van de aarde te temperen.

“We leggen ons eerder toe op het proces dan oplossingen voor te schrijven”, zegt Kelly Levin, de hoofdauteur van het rapport. “Op die manier hopen we tot een fundamentele verandering te komen van de manier waarop overheden de klimaatverandering integreren in hun dagelijkse werk.”

Algemene beleidszaak

“Klimaatverandering is niet alleen een milieuzaak”, oordeelt Olav Kjorven van het VN-ontwikkelingsprogramma UNDP. “Regeringen moeten er nu mee beginnen klimaatrisico’s in te calculeren in hun plannen en beleid voor alle sectoren, van stadsontwikkeling tot de bescherming van kustgebieden en bos- en landbouw, waterbeheer en stroomproductie.”

Participatie is belangrijk, benadrukken de auteurs van het rapport. “Als we de gemeenschappen die het hardst getroffen worden door de klimaatverandering betrekken bij de besluitvorming, helpt dat om de aanpassingen die nodig zijn beter te definiëren en prioriteiten te leggen”, zegt Kaveh Zahedi van het VN-Milieuprogramma UNEP. “Uiteindelijk wordt op die manier ook de duurzaamheid van projecten gewaarborgd.”

Vietnamese mangrovewouden

Een voorbeeld is het herstel van de mangrovebossen aan de kusten van Vietnam. Mangrovegordels op de grens tussen de zee en het land perken de kusterosie in en beschermen dorpen en steden tegen stormen. Maar in het noorden van Vietnam werden nieuwe mangrovewouden aangeplant zonder rekening te houden met de landrechten van de plaatselijke bevolking. Daardoor kwam het tot landconflicten en werden vooral vrouwen benadeeld. Die hebben immers een makkelijke toegang tot de kust nodig om krabben en schelpdieren te kunnen oogsten.

In het zuiden van Vietnam werd de herbebossing van de kustgebieden meteen gekaderd in armoedebestrijding en de diversificatie van de inkomstenbronnen van de plaatselijke bevolking. Boeren en vissers kregen opleidingen en er kwamen meer scholingsmogelijkheden en gezondheidsposten. Daardoor zette het herstel van de mangrovebossen in het zuiden van Vietnam een echt ontwikkelingsproces in gang.

Weerbaarheid

Het rapport heeft ook lof voor Zuid-Afrika en China. In zeven van de negen provincies van Zuid-Afrika maakt de bescherming van de rijke biodiversiteit nu deel uit van alle planning en besluitvorming die betrekking heeft op het gebruik van land – in de huizenbouw, de landbouw, de industrie en logischerwijze ook in de natuurbescherming. Een en ander moet de ‘weerbaarheid’ van de Zuid-Afrikaanse natuur vergroten.

Ook China houdt nu meer rekening met de kracht van de natuur. Bijna tien eeuwen probeerden Chinese ingenieurs de Blauwe Rivier en haar zijrivieren hun wil op te leggen met dijken en polders, maar de dramatische overstromingen van 1998 leidden tot een koerswijziging. Er werden duizenden vierkante kilometers overstromingsgebieden hersteld waar overtollig water kon worden opgeslagen zonder schade aan te richten. “Daardoor verbeterde de waterkwaliteit, konden flora en fauna zich herstellen en ontstonden er nieuwe natuurgebieden. 2,4 miljoen mensen moesten verhuizen naar hogergelegen gebieden, maar hun levenssituatie is er in het algemeen op vooruitgegaan.”

Volgens Zahedi van het Milieuprogramma van de VN kan de heroriëntering in algemene beleidsdomeinen ook bijdragen tot de oplossing van andere prangende problemen. Voor de bescherming van uitgestrekte landbouwgebieden tegen de grillen van het veranderende klimaat zijn bijvoorbeeld ook massale investeringen nodig in de kleinschalige landbouw. Daarmee krijgen de 500 miljoen kleine boeren in de wereld meer kansen hun gezinnen te onderhouden, maar kunnen ze ook voedsel produceren voor de 9 miljard inwoners die onze planeet binnen 40 jaar telt.