Is Groot-Brittannië klaar voor een schalierevolutie?

De Britten teren momenteel op een vrij gemengde energievoorziening van onder meer olie, steenkool, nucleaire en hernieuwbare energievormen. De meest vitale bron is en blijft echter aardgas, dat meer dan tachtig procent van de huizen verwarmt in Groot-Brittannië. In 2010 kwam zestig procent daarvan nog uit eigen ontginning van de Noordzee maar die bron raakt stilaan uitgeput.

De voorspelde “energiekloof” maakt de situatie niet rooskleuriger. Steenkoolcentrales raken stilaan verouderd en ook kerncentrales moeten sluiten. In 2005 waarschuwde de industrie dat er –zonder maatregelen– tegen 2015 een tekort van twintig procent zal zijn in de elektriciteitproductiecapaciteit.

De Britse energieregulator Ofgem deed daar in 2013 nog een schepje bovenop. Hij alarmeerde voor stroomtekorten tot zelfs black-outs en riep op tot meer investeringen en actie om de consument te beschermen. ‘De industrie kijkt aan tegen een ongekende uitdaging om de voorziening te verzekeren’, zei Ofgem-CEO Andrew Wright toen aan BBC. 

Vijftig jaar gas

Tijd voor actie dus. In de zoektocht naar nieuwe energiebronnen is de Britse overheid voorlopig gewonnen voor een verkenning van het potentieel aan schaliegas en –olie van Groot-Brittannië. Die reserves, zowel de gasvoorraden in het noorden als de olie in het zuiden, zijn groter dan gedacht.

Zo berekende de British Geological Survey (BGS) dat er zo’n 37 miljard m³ schaliegas aanwezig is in de Noord-Engelse grond van het Bowland Basin. Ter vergelijking: de Britten consumeren jaarlijks ongeveer tachtig miljard m³ gas.

Het Weald Basin in het zuiden van het land zou volgens een recent onderzoek van BGS dan weer geen betekenisvolle gasreserves hebben, maar wel voor 4,4 miljard vaten aan schalieolie herbergen. Andere gebieden van Groot-Brittannië werden nog niet gedetailleerd onderzocht.

‘Er zijn nog veel boorputten nodig voor we een idee kunnen krijgen van wat we kunnen verwachten en op welke termijn.’

Toch moeten die cijfers gerelativeerd worden. In het geval van schaliegas heeft Groot-Brittannië volgens BGS ‘zeker potentieel, maar er zijn geologische en technische expertise, investeringen en milieubescherming nodig’. De industrie schat dat zo’n tien procent van het ontdekte gas in het noorden kan ontgonnen worden, waarmee het land bijna vijftig jaar van gas kan worden voorzien.

Ook de olievondst is in totale cijfers uitgedrukt. ‘Het is niet bekend hoeveel daarvan commercieel kan ontgonnen worden’, stelt BGS. ‘Er zijn nog veel boorputten nodig voor we een idee kunnen krijgen van wat we kunnen verwachten en op welke termijn’, aldus professor Paul Stevens, energie-expert aan het Royal Institute for International Affairs, aan BBC. De blootlegging van de capaciteiten is dus slechts een kleine stap richting een eventuele schalierevolutie.

Startblokken

Hoewel het Britse schalieverhaal nog maar in de productiestartblokken staat, is de ontginning van onconventionele grondstoffen een prioriteit voor de overheid. Premier David Cameron voerde tal van hervormingen door om het klimaat voor zowel de industrie als voor de bevolking aantrekkelijker te maken en het hydraulisch kraken of fracken een duw in de rug te geven.

Energiebedrijf Cuadrilla Resources hoopt in de toekomst zonder te toestemming van bewoners ondergronds aan de slag te kunnen gaan.

Zo zijn er fiscale voordelen voor onderzoek en ontwikkeling van het proces. Minister van Financiën George Osborne kreeg in  2013 de milieubeweging op zijn dak door voordelige belastingtarieven van dertig procent aan te kondigen voor de frackingbedrijven.

‘We willen goede omstandigheden creëren om het enorme potentieel te ontdekken en beschikbaar te maken, op zo’n manier dat ook de gemeenschappen ervan profiteren’, verdedigde Osborne de beslissing in The Guardian. ‘Ik wil dat Groot-Brittannië leider wordt in de schaliegasrevolutie omdat het duizenden jobs kan scheppen en de energierekening laag kan houden.’

Ook vanuit de industrie zelf komt er extra druk voor een gunstiger regime. Energiebedrijf Cuadrilla Resources, voortrekker in de zoektocht naar reserves in de schalielagen van Groot-Brittannië, dreigde er bij monde van CEO Francis Egan mee om zich terug te trekken tenzij er wetsherzieningen komen.

Hij verwijst in The Times naar meer toegangsrechten op eigendommen: ‘De industrie kan onmogelijk werken als we met elke landeigenaar moeten onderhandelen over de toegang tot zijn grond.’ Egan en Cuadrilla hopen dus in de toekomst zonder de toestemming van bewoners ondergronds aan de slag te kunnen gaan.

‘Eerlijke deal’

Het ziet ernaar uit dat de oproep van Egan ook gehoor zal krijgen. De Britse overheid stelde inmiddels enkele nieuwe regels voor in verband met landtoegang. Zo zouden bedrijven vrije toegang krijgen om 300 meter onder de oppervlakte te werk te gaan. Het Departement Energie en Klimaatverandering (DECC) beloofde daarbij ook een vergoeding van 25.000 euro per boorput voor de gemeenschap, bovenop de 125.000 euro per site die eerder vastgelegd was.

‘Deze voorstellen maken ontwikkeling van de schaliesector mogelijk en bieden bovendien een eerlijke deal voor de gemeenschappen’, reageerde energieminister Michael Fallon. Het procentje van de inkomsten van mogelijke successen die bedrijven eerder beloofd hadden aan de plaatselijke bevolking, zijn volgens Sir Merrick Cockell, voorzitter van de Local Government Association, dan weer minder fair. ‘De bedragen zouden eerder tussen de vijf en tien procent van de inkomsten moeten liggen’, vertelde hij aan BBC. 

Cameron en de zijnen proberen volgens velen de houding van de bevolking wat los te masseren met compensaties.

Cameron en de zijnen proberen volgens velen de houding van de bevolking wat los te masseren met compensaties. De premier liet al meermaals blijken fervent voorstander te zijn door te benadrukken dat ‘fracking goed is voor het land’.

De leider van de Conservatieve Partij, die zelf al in opspraak kwam door ‘gelobby voor frackingprojecten’, verwijt tegenstanders een ‘gebrek aan begrip’ voor het proces. 

Steeds minder populaire industrie

Die tegenstanders zijn steeds massaler vertegenwoordigd. Het beste voorbeeld daarvan was begin juni in Oxfordshire te zien, waar betogers het huis van Cameron omsingelden met een omheining. Op de protestborden klonk het ironisch: ‘Onze excuses voor het mogelijke ongemak dat we veroorzaken door te fracken onder uw huis.’

‘Ministers leunen achterover en snijden er de kantjes af om de frackinglobby te plezieren’, vertelde Greenpeace-demonstrant Simon Clydesdale in The Times. Volgens hem zullen de autoriteiten een enorme politieke prijs betalen voor politieke beslissingen ‘die een steeds minder populaire industrie zonder garanties op succes’ steunen.

Die dalende populariteit bij de Britse bevolking werd in mei bevestigd door een onderzoek van de universiteit van Nottingham. Minder dan de helft (49,8 procent) van de ondervraagden zou nog voorstander zijn van ontginning van schaliegas en –olie, het laagste aantal sinds 2012. 31,4 procent was uitdrukkelijk tegen, 18,4 procent bleef onbeslist. Vooral de vervuiling van drinkwater is een belangrijk pijnpunt voor de anti-frackers.

Het rapport benadrukt dat die resultaten aantonen dat gevallen zoals de protesten in Balcombe van augustus 2013 geen alleenstaande oprisping zijn. Verder zouden conservatieven meer frackinggezind zijn dan Labour- en Liberal Democrat-supporters.

Slappe koord

Rekenen op een gelijkaardig succesverhaal als dat van de Verenigde Staten, wat over het Kanaal al graag eens gedaan wordt, zal hoe dan ook moeilijk blijken. De meningen blijven in ieder geval erg verdeeld en het draagvlak ontbreekt. Cuadrilla Resources bijvoorbeeld moest in 2013 haar pogingen opgeven om in het zuiden van Groot-Brittannië een boorput –die daar al was sinds de jaren zestig– terug open te maken omwille van het protest van de omgeving. Het boorterrein ligt er onaangeroerd bij.

De Britten hebben duidelijk een groot potentieel aan olie en gas, maar verdere boringen en onderzoek zijn nodig om een concreet beeld te scheppen van de mogelijke productie. Om dat te bereiken, blijven de autoriteiten regulatie en sociale aanvaarding van fracking stroomlijnen, in de hoop de milieuactivisten te snel af te zijn.