Gezondheidswerkers in de Filipijnen in de frontlinie tegen COVID-19

Sinds midden maart is ook in de Filipijnen een situatie van ‘gemeenschapsquarantaine’ van kracht, de lokale versie van onze lockdown. Net zoals elders in de wereld speelt het personeel van de gezondheidssector een cruciale rol om slachtoffers van het coronavirus bij te staan. Ook de verplegers in de publieke ziekenhuizen van Manila, die lid zijn van de Alliance of Health Workers (AHW), partnerorganisatie van WSM (het vroegere Wereldsolidariteit). We spraken hierover met Ulysses Arcilla, verpleger en vakbondsafgevaardigde van de AHW.

Op  zondag 17 mei, de dag van het interview met Ulysses, zijn er in de Filipijnen 12.513 personen gedetecteerd die het virus hebben opgelopen, waarvan nog 8.333 besmet zijn. 824 mensen zijn officieel aan het virus bezweken, maar 2.635 mensen werden ook genezen verklaard, al dan niet na thuis in quarantaine te gaan.

Waarschijnlijk is het officiële cijfer van besmettingen een ernstige onderschatting van het werkelijke aantal besmettingen, want niet iedereen kan worden getest. De meeste besmettingen concentreren zich in de hoofdstad Manila en op het noordelijke eiland Luzon, maar ook elders worden patiënten in de ziekenhuizen opgenomen.

Twee weken non-stop werken

Ulysses heeft er juist twee weken dienst op de COVID-19 afdeling op zitten. In al die tijd is hij niet naar huis geweest en heeft hij samen met zijn collega’s in het ziekenhuis overnacht. Zijn zus ontfermt zich intussen over zijn zoon. Ulysses werd net getest op het coronavirus. Hij wacht op de resultaten van de test alvorens hij naar huis kan.

Ulysses: Het is erg zwaar werk op de COVID-19 afdeling. De afdeling, die 30 bedden telt, is momenteel volzet. In de komende dagen zou de capaciteit met nog 18 bijkomende bedden uitgebreid worden. De verplegers en verpleegsters moeten lange dagen werken en daarbij beschermende kledij dragen, zoals mondmaskers, veiligheidsbrillen en gezichtsschermen. Je zweet dan heel erg en op die manier droog je snel uit. Vooral dat maakt het erg uitputtend.

‘Het Ministerie van Volksgezondheid staat in voor de verdeling van beschermingsmateriaal, maar er is te weinig.’

Het Ministerie van Volksgezondheid staat in voor de verdeling van beschermingsmateriaal, maar er is te weinig. En het materiaal dat wordt aangeleverd is niet van voldoende kwaliteit om ons te beschermen tegen virusoverdracht. Sommige collega’s hergebruiken hun mondmaskers omdat er niet genoeg zijn. Er zijn ook weinig beademingsmachines.

Daarnaast moeten de kamers regelmatig ontsmet en gepoetst worden. Zolang we van dienst zijn, mogen we het ziekenhuis niet verlaten, want dan zouden we onze families kunnen besmetten. Het is overigens moeilijk om thuis te geraken, want het openbaar vervoer is stil gevallen. We kunnen alleen nog beroep doen op privé-vervoer.

Hoe erg is het momenteel  gesteld in het San Lazaro hospitaal met de COVID-19–patiënten?

Ulysses: Dit is de ergste virusuitbraak die ik hier in mijn 24-jarige loopbaan heb meegemaakt. Er zijn ook al patiënten gestorven aan het virus, waarvan sommigen op het ogenblik van overlijden niet getest waren en we dus niet zeker wisten of ze het virus effectief hadden opgelopen. De meeste patiënten zijn van oudere leeftijd en hebben onderliggende ziektebeelden, zoals diabetes, hoge bloeddruk. De slachtoffers sterven meestal aan een longontsteking.

Omwille van de beperkte beddencapaciteit moeten we nieuwe patiënten vaak terug naar huis sturen met de boodschap dat ze daar in quarantaine moeten gaan. Sommigen worden ook doorgestuurd naar andere ziekenhuizen.

Zorgpersoneel zwaarst getroffen

San Lazaro is een openbaar ziekenhuis onder de voogdij van het Ministerie van Volksgezondheid. In de afgelopen jaren hebben de kwaliteit van de zorg en de arbeidsvoorwaarden van het zorgpersoneel al erg te lijden gehad onder besparingen op het gezondheidsbudget en de permanente druk vanuit de overheid om de openbare gezondheidszorg te privatiseren. Iets waar AHW erg tegen protesteert. Welke zijn de eisen die jij en je collega’s vakbondsvertegenwoordigers in het ziekenhuis al op tafel hebben gelegd tijdens deze crisis?

Ulysses: In de eerste plaats vragen wij voldoende en deftig beschermingsmateriaal. Dat is erg belangrijk, want in deze crisis is het zorgpersoneel de zwaarst getroffen beroepsgroep. In meer dan 1 op 5 gevallen van besmetting gaat het om zorgpersoneel, dokters maar ook verplegers en laboranten. De regering heeft dan wel een besluit uitgevaardigd om de bestaande “risicopremie” met 500 pesos (9 euro) per dag te verhogen, maar dat is alleen van toepassing op de laagste lonen. Wie wat meer verdient, heeft daar dus niets aan.

‘In deze crisis is het zorgpersoneel de zwaarst getroffen beroepsgroep.’

Samen met de AHW vragen wij dat het salaris voor een verpleger van het laagste niveau van 22.000 tot 30.000 pesos per maand (550 euro) zou worden opgetrokken. De wet voorziet dat ook, maar het Ministerie van Budget en Financiën weigert dat uit te voeren. Tenslotte vragen we ook dat het zorgpersoneel elke 2 weken gratis getest zou worden, maar er is te weinig testmateriaal. Alleen personeel met lichte of ergere symptomen kan momenteel worden getest.

Patiënten en gezondheidswerkers betalen gelag

In de dagen na ons gesprek laat Robert Mendoza, nationaal voorzitter van de AHW, nog weten dat reeds 2.245 gezondheidswerkers met COVID-19 besmet zijn en dat 35 van hen overleden zijn. Desondanks blijft het Ministerie van Volksgezondheid de situatie minimaliseren en is het zorgpersoneel voor beschermingsmateriaal vooral afhankelijk van private donoren. Door deze gezondheidscrisis komen de  etterbuilen en zwakke plekken van de Filipijnse gezondheidszorg helemaal bloot te liggen.

Eens te meer wordt duidelijk dat waar men jarenlang verwaarloost te investeren in kwalitatieve, betaalbare gezondheidszorg en in toegankelijke sociale bescherming gewone patiënten en gezondheidswerkers het gelag betalen.

Of zoals Mendoza stelt: ‘Zolang de regering en het Ministerie van Volksgezondheid publieke gezondheidszorg als een zaak van private winstmaximalisatie blijven behandelen, zullen we dit virus niet onder controle krijgen.’ We hopen dat de Filipijnse gezondheidswerkers die nu het beste van zichzelf geven voor hun landgenoten, toch nog de nodige waardering voor hun inspanningen en een verbetering van hun arbeidsvoorwaarden zullen kunnen afdwingen.

Tekst: Jeroen Roskams, WSM, 17 mei 2020. Foto’s: AHW.

Actuele info op speciale COVID-pagina van WSM.