‘De visserijakkoorden tussen Senegal en de EU moeten dringend heronderhandeld worden’

Overbevissing doet Senegalese jongeren migreren: ‘Als de EU met onze vissen aan de haal gaat, welke optie blijft dan over?’

© Carsten ten Brink (CC BY-NC-ND 2.0)

‘Soms moeten wij tot wel zestig kilometer ver varen om vis te vangen.’

In 2020 kwamen al zeker 11.000 West-Afrikaanse migranten aan op de Canarische eilanden. Ook vanuit Senegal kiezen opnieuw meer jongeren voor de gevaarlijke overtocht. Overbevissing en de daarbij horende ineenstorting van de visbestanden speelt daarbij een belangrijke rol. Maar ook de Europese Unie, dat visserijakkoorden met Senegal afsloot.

Het strand van Thiaroye-sur-Mer, een kustdorp in Dakar, ligt er verlaten bij, op enkele kleurrijke prauwen na. Treurige muuropschriften verwijzen naar de vele doden op zee, toen honderden Senegalese jongeren zich waagden aan de gevaarlijke oversteek naar de Canarische Eilanden. Volgens de Spaanse autoriteiten vluchtten in 2006 meer dan 32.000 West-Afrikanen, waaronder heel wat Senegalezen, naar de Canarische Eilanden. De ineenstorting van visbestanden in de regio werd toen beschouwd als één van de hoofdredenen om te migreren. De laatste jaren wordt Senegal opnieuw geconfronteerd met de gevolgen van overbevissing.

Midden november gingen Senegalese jongeren op sociale media viraal met de hashtag #lesenegalendeuil om de meer dan 140 Senegalezen te eren die vorige maand verdronken tijdens de oversteek naar de Canarische Eilanden. Volgens cijfers van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) zijn er dit jaar al 11.000 migranten op de Canarische Eilanden aangekomen. Ondanks de recente tragedie zijn er heel wat ex-bootvluchtelingen die opnieuw overwegen te vertrekken.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

Zo getuigt Ibrahim, ex-bootvluchteling en visser: ‘In 2006 vertrok ik samen met een honderdtal anderen naar de Canarische Eilanden. Het was een helse tocht van elf dagen. Als kleine visser is het moeilijk om hier te overleven. De concurrentie is te groot. Wij moeten constant opboksen tegen elkaar en tegen grote boten uit het Westen. Daarbij komt nog dat die grote boten veel beter uitgerust zijn dan de onze.’

Hernieuwd visserijakkoord tussen EU en Senegal

De laatste jaren trekken verschillende organisaties, waaronder Greenpeace, aan de alarmbel. Jobs gaan verloren, voedselzekerheid komt in het gedrang en heel wat Senegalese jongeren zien overbevissing als een reden om uit te wijken naar Europa. Abdoulaye Ndiaye, verantwoordelijke voor campagnes en oceanen bij Greenpeace Afrika, verklaart dat vele artisanale vissers geen andere optie hebben dan te migreren. ‘Als een visser zijn familie niet meer kan onderhouden omdat de EU met onze vissen aan de haal gaat, welke optie blijft er dan nog over?’

Volgens de organisatie Africa Europe Faith and Justice Network zijn de recentste visserijakkoorden tussen Senegal en de EU niet gunstig voor de lokale visindustrie. Het merendeel van de vangst verlaat onmiddellijk de Afrikaanse wateren voor verdere productie in het buitenland. Daardoor verliezen heel wat mensen werkzekerheid.

‘Vissen is het enige dat we kunnen.’

Mar, een misnoegde visser uit Thiaroye-sur-Mer, bevestigt: ‘Het is aan de Senegalese overheid om visserijakkoorden met de internationale gemeenschap te herzien. Onze overheid denkt alleen aan winst terwijl de noden van de lokale bevolking worden verwaarloosd. Maar vissen is het enige dat we kunnen.’

Het eerste visserijakkoord tussen de EU en Senegal dateert van 1979. Na het stukgelopen visserijakkoord in 2006, duurde het tot 2014 alvorens nieuwe bilaterale verdragen afgesloten werden tussen de EU en Senegal voor een periode van 5 jaar. Vorige week werden deze akkoorden hernieuwd en goedgekeurd in het Europees Parlement. Daardoor krijgen Franse, Spaanse en Portugese boten toegang tot de Senegalese wateren voor de vangst van zwarte heek en tonijn. Ter compensatie krijgt de Senegalese overheid jaarlijks een financiële bijdrage.

© Eveline Vandevelde

’s Namiddags keren vissers terug naar Thiaroye-sur-mer met hun vangst.

De nadruk in die akkoorden ligt op het duurzame karakter met behoud van voldoende visvoorraad, bescherming van lokale vissers en voedselzekerheid. Zo gaat er jaarlijks 900.000 euro naar het sectorale visserijbeleid in Senegal. Ook dient men volgens diezelfde akkoorden streng op te treden tegen illegale visvangst.

Bij de aanstelling van huidig president Macky Sall in 2012 koesterde de Senegalese bevolking opnieuw hoop voor de toekomst. Macky Sall schafte onder meer visserijakkoorden af met Rusland. Sinds 2016 krijgen kleinschalige vissersgemeenschappen subsidies voor de aankoop van bootmotoren. Abdoulaye Ndiaye is tevreden met bepaalde maatregelen genomen door de Senegalese overheid, maar wijst tegelijk op het probleem van symptoombestrijding: ‘Er wordt volop geïnvesteerd in subsidies voor bootmotoren maar als er geen vis meer is, welk nut heeft die bootmotor dan nog?’

Irreguliere migratie en overbevissing

Moustapha Diouf, stichter van l’Association des jeunes rapatriés de Thiaroye-sur-Mer en ex-bootvluchteling, zet zich dagelijks in om Senegalese jongeren uit de regio te sensibiliseren over de gevaren van de oversteek naar de Canarische Eilanden. ‘Van 1 januari tot 31 december wandel ik dagelijks langs de stranden van Thiaroye-sur-Mer. Uit een groep van tien jongeren kunnen we er misschien twee overtuigen om niet te vertrekken, dus onze sensibiliseringscampagnes hebben wel degelijk nut’, aldus Moustapha.

‘Senegal heeft alles: zee, landbouw, maar jongeren sterven als vissen. De zee is van ons, niet van grootmachten zoals de EU.’

Tegelijk is hij snoeihard voor de Senegalese overheid. Volgens hem bekommeren ze zich niet om de jongeren terwijl zij mee de toekomst van het land bepalen. ‘Wie migreert er eigenlijk? Het zijn de jonge generaties. Senegal heeft alles: zee, landbouw, maar jongeren sterven als vissen. De zee is van ons, niet van grootmachten zoals de EU. Die visserijakkoorden moeten minderen. De EU krijgt toelating om hier te vissen, maar neemt daarmee onze visvoorraad af.’

Ook Cissé, visser en ex-bootvluchteling, klaagt over het probleem van overbevissing: ‘Die akkoorden moeten dringend heronderhandeld worden. Soms moeten wij tot wel zestig kilometer ver varen om vis te vangen.’ Een dorpsoudere staart voor zich uit: ‘Afrika is een paradox. We hebben alles maar er is niets. En daarbovenop verliezen we een enorme kennis door jonge generaties die Senegal verlaten. De Senegalese overheid speelt met miljarden en denkt alleen aan eigen gewin.’

Sinds het beleid van Macky Sall in 2012 wordt nochtans stevig ingezet op de strijd tegen corruptie. Senegal scoort relatief goed op de corruptie-index in vergelijking met andere West-Afrikaanse landen, maar ondanks de vooruitgang die wordt geboekt, blijft corruptie een maatschappelijk probleem.

© Carsten ten Brink (CC BY-NC-ND 2.0)

Er zijn niet alleen de visserijakkoorden, maar ook de aanwezigheid van Chinese vissersvloten en de opkomst van vismeel- en visoliefabrieken in Senegal en buurlanden.

‘Barcelona of het paradijs’

In de hernieuwde akkoorden wordt uitdrukkelijk aandacht besteed aan de situatie van lokale vissers. Maar in werkelijkheid klagen artisanale vissers over het gebrek aan transparantie en dialoog. Het weerhoudt Senegal ervan om succesvolle visbestanden te ontwikkelen. Sinds 2005 werden zogenaamde Conseils locaux de pêche artisanale (CPLA) opgericht om vissers beter te organiseren in de strijd tegen overbevissing. In die CLPA worden vissers onder meer gewezen op hun rechten en plichten met als doel duurzame visbestanden te creëren.

Abdoulaye Ndiaye heeft het niet alleen over de problematische visserijakkoorden. Hij verwijst ook naar de aanwezigheid van Chinese vissersvloten en de opkomst van vismeel- en visoliefabrieken in Senegal en buurlanden. Die fabrieken worden vaak geleid door Aziatische en Europese grootmachten en vormen een bedreiging voor de lokale voedselzekerheid.

In plaats van voor de lokale voedselconsumptie wordt vis tegenwoordig ingezet voor de behoeftes van andere landen. Volgens Ndiaye wordt de artisanale visser verplicht om meer vis binnen te halen om die fabrieken gunstig te stemmen. Daarbij komt nog dat hij zijn eigen familie moet onderhouden. Dus de visser moet constant een surplus aan visvangst genereren.

In de jaren zestig was Senegal vooral een land van bestemming. Tegenwoordig is het een emigratieland. Een bekend gezegde in het Wolof, één van de lokale talen, luidt: ‘Barça mba barsakh’, vertaald als ‘Barcelona of het paradijs’ wat zoveel betekent als arriveren in Spanje of sterven op zee.

Toenemende werkloosheid, armoede en de economische gevolgen van COVID-19 dragen bij tot de recente migratiedrang. Maar zolang droombeelden over het Westen blijven bestaan, zal irreguliere migratie als maatschappelijk verschijnsel in stand worden gehouden.

 

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.