Tine Danckaers vanuit Amman

En de oorlog in Jemen? Die gaat intussen verder.

© Reuters / Khaled Abdullah

 

Met één oog probeert Ahmed Ali het gesprek te volgen. Het andere oog blijft voor zich uit staren. Zijn tante Sabaa Neser – Um Ahmed – lost de grip op dat gesprek geen minuut. Ze wil eindelijk een oplossing voor de oogproblemen van haar twintigjarige neef, die ze intussen als haar eigen kind is gaan beschouwen.

Al sinds half juni zijn de Jemenitische Ahmed en zijn tante in de Jordaanse hoofdstad Amman. De rest van de familie, haar man en Ahmeds vijf broers en zussen – net als Ahmed wezen – zijn nog in Sanaa in Jemen, dat zijn vierde oorlogsjaar ingaat. Ahmed heeft een zware oogziekte waardoor hij het zicht in zijn linkeroog volledig verloor en ook dat van zijn rechteroog dreigt te verliezen. De oorlog in zijn thuisland, opgestart onder de vleugels van Saoedi-Arabië, boorde elk zicht op adequate medische hulp regelrecht de toch al verschroeide Jemenitische aarde in. De gezondheidszorg in Jemen ligt grotendeels plat door de verwoesting van ziekenhuizen of door een totaal gebrek aan personeel, toegang tot medicijnen en de juiste medische apparatuur.

Eén van de twee familiehuizen werd verkocht om een dure medische reis aan te vatten en te bekostigen.

‘De behandeling die Ahmed nodig had, was er niet, zelfs niet in een grote stad als Sanaa’, zegt Um Ahmed. En dus besloot de familie om Ahmeds oog te redden in Jordanië. Eén van de twee familiehuizen werd verkocht om een dure medische reis aan te vatten en te bekostigen. Alleen de reis al werd een duur kostenplaatje: bijna 2600 euro voor tickets, twee visa van 105 euro, een gevaarlijke reis van het afgesloten Sana’a naar Aden, tijdelijke verblijfskosten in Aden — dokterskosten en het verblijf in Amman, langer dan gepland, niet inbegrepen

Het leek de moeite waard. Na twee oogoperaties in Amman, behandelingen om de twee weken, herwon Ahmed zicht in zijn rechteroog, waarmee hij nu, in combinatie met een bril, opnieuw 40 procent zicht heeft.

Tot zover het goede nieuws. Vandaag, drie maanden later, is het geld op. De dokters in Amman zijn onbetaalbaar, net als huisvesting in Amman, de duurste stad van de Levant. Ahmed en zijn tante vonden tijdelijk – zo goed als gratis – onderkomen bij een kennis. Maar einde november stopt de goodwill van die kennis, dan vliegen ze eruit.

Jemenieten niet welkom

Einde november keert Um Ahmed terug naar Sanaa. De veronderstelling dat wie een vliegticket kan betalen wel rijk moet zijn, gaat voorbij aan de realiteit. Het bijeengeraapte geld voor deze medische reis is op, er zijn nog zeven andere monden in Jemen die moeten worden gevoed.

Ahmed zal achterblijven. Alleen — een slechtziende vogel voor de kat als er geen hulpoplossing komt.

Sinds begin 2016 deed ook het gastvrije Jordanië de deur dicht voor Jemenieten.

De laatste strohalm die Um Ahmed ziet, is om Ahmed te laten erkennen als vluchteling bij de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR. Maar die registratieprocedures verlopen traag in een land als Jordanië dat geen asielwetgeving heeft en zijn asielbeleid laat uitvoeren door een buitenlandse mandataris.

UNHCR registreerde wel 12.184 Jemenieten als asielzoekers of vluchtelingen (cijfers van augustus 2018), waarmee ze intussen de derde grootste vluchtelingengroep vormen, na de Syriërs en de Irakezen.[*] Het cijfer dat vermoedelijk ook een onderschatting is, staat alvast in schril contrast met de 21 Jemenieten die vorig jaar asiel aanvroegen in ons land en met de 0,25 procent van het totale aantal Jemenitische asielaanvragen in Europa.

Wie de 12.000 Jemenitische vluchtelingen juist zijn en wat hun vluchtverhaal is, is onduidelijk. Het is gissen of het om recente oorlogsvluchtelingen gaat of eerder om studenten en mensen met een arbeidsvisum die niet terugkeerden naar hun oorlogsland. Want oorlogsvluchtelingen kwamen er niet zomaar in. Jordanië – één van de coalitiepartners in de oorlogsoperatie van Saoedi-Arabië in Jemen ­– sloot de deur voor de Jemenieten. Die mogen sinds begin 2016 niet langer visavrij het land in. De Jemenieten die recent toekwamen, kwamen volgens hulporganisaties Jordanië vooral binnen met een medisch visum, net zoals Ahmed en zijn tante, de enige manier om nog wel een toegangsticket voor Jordanië vast te krijgen.

Hulpdeuren blijven voorlopig dicht

‘De internationale hulporganisaties zijn van in het begin óver-gefocust op de Syrische crisis’

Veel kunnen ze niet met dat visum. Er zijn tijdslimieten en strenge criteria aan verbonden. Wie de einddatum van zijn visum overschrijdt, moet per dag een vergoeding betalen, zoals voor iedereen geldt. Maar vooral is het een vastomlijnd gegeven dat de Jemenieten, net als andere niet-Syrische vluchtelingen uit de hulpboot vallen. Dat zeggen hulpverleners, zoals Samar Muhareb van de lokale organisatie ARDD die onder meer legale bijstand verleent aan vluchtelingen. ‘De internationale hulporganisaties zijn van in het begin óver-gefocust op de Syrische crisis. De niet-Syrische vluchtelingen die toch hulp krijgen, zijn bij wijze van spreken op twee handen te tellen.’

UNHCR biedt wel beperkte hulp aan niet-Syrische vluchtelingen, zo’n 8000 personen, maar de voedselbedeling van het Wereldvoedselprogramma bijvoorbeeld is gelimiteerd tot ‘enkel Syriërs’. Dat stelt Dina Baslan, onderzoekster en medeoprichter van de kleine hulporganisatie Sawiyan. De Jemenieten krijgen dus niet alleen een beperkte toegang tot Jordanië, maar de deuren blijven ook gesloten tot hulp, werkvergunningen – die in de eerste plaats zijn voorbehouden aan Jordaniërs en in beperkte mate aan de Syriërs.

Bovendien kunnen Jemenieten veel minder terugvallen op eigen netwerken, zoals de Soedanese of Somalische vluchtelingen. Ze zijn enerzijds nog te nieuw, anderzijds ontbreekt het de Jemenieten aan een sterk groepsgevoel. Ze komen uit een verdeeld arm land dat altijd al sterk lokaal clangericht was en dat tijdens de oorlog en voorafgaande conflicten nog meer uiteen gereten werd door enorm intern wantrouwen.

‘Van deze groep weten we ook bijzonder weinig’, zegt Dina Baslan. ‘Er wordt nauwelijks aandacht aan besteed, laat staan dat er onderzoek bestaat wie ze zijn, wat hun achtergrond is, wat hun noden zijn.’

Hoop of hervestiging? Not.

Waarom wil Um Ahmed haar neef als vluchteling laten registreren, vraag ik haar. ‘Het biedt meer zekerheid en op die manier kan hij misschien in aanmerking komen voor hervestiging’, antwoordt ze. ‘Ik kan maar bidden, proberen, hopen.’

Ze verwacht meer van me dan Ahmeds verhaal publiek te maken. Ik schrijf verder terwijl ik haar dwingende blik voel. Ahmed maakt geen kans, denk ik. Als er al sprake is van hervestiging, dan gaan die plekken in deze regio in de eerste plaats naar de Syrische vluchtelingen. En dan nog…

Terwijl Jordanië, Libanon, Turkije, Irak en Egypte gezamenlijk meer dan 5,5 miljoen Syrische vluchtelingen opvangen, engageerde de EU zich voor de hervestiging van 50.039 Syriërs.

Terwijl de regio (Jordanië, Libanon, Turkije, Irak, Egypte) gezamenlijk meer dan 5,5 miljoen Syrische vluchtelingen opvangt, engageerden de EU-lidstaten zich voor de hervestiging van 50.039 Syriërs. Zelfs die magere inspanning verloopt tergend traag. België beloofde 3000 Syriërs te hervestigen maar kondigde nu, na de hervestiging van 2658 Syriërs, een voorlopige stop aan tot na de verkiezingen van 2019. Want de opvangcentra zitten vol, aldus de Belgische staatssecretaris van Asiel en Migratie Theo Francken.

Wanneer je de opvangnoden en de omvang ervan hier in de regio ziet, en die naast het verhaal legt van de Belgische asielafbouw, dan klinkt de zogenaamde hervestigingsstop van Theo Francken alvast als een cynische beslissing. Helemaal cynisch wordt het als een Jemenitische dame hoopt op de hervestiging van haar bijna blinde neef.

De oorlog gaat verder

De geschiedenis lijkt niet te malen om de Jemenieten en herhaalt zich terwijl je haar tracht te begrijpen. Terwijl de wereld zich druk maakt om een vermoorde journalist, gaat in Jemen de oorlog verder.

‘Het enige lichtpunt dat wij Jemenieten zien, is dat de mediabelangstelling in de Khashoggi-zaak misschien de focus verlegt en aantoont hoe crimineel deze oorlog is.’

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
‘Het enige lichtpunt dat wij Jemenieten zien’, schrijft een bevriende analist Ahmed Hezam vanuit Sanaa, ‘is dat de massieve mediabelangstelling in de Khashoggi-zaak misschien eindelijk de focus verlegt en aantoont hoe crimineel deze oorlog is. De wereld zou nu minstens een klein vermoeden moeten hebben van wat het betekent om onder het verstikkende deken van de Saoedische macht te leven. Of dit nieuwe mondiale bewustzijn over de Saoedische modus operandi tot veranderingen in de dagelijkse realiteit in Jemen zal leiden? We kunnen het alleen maar hopen.’

Intussen bezinnen wapenleveranciers aan Saoedi-Arabië zich tijdelijk over hun handelsethiek en uiten hun verontwaardiging over de hongersnood in Jemen. Het is maar zeer de vraag wie intussen al werkelijk begrepen heeft waarover het hier gaat. In de provincie Al Hodeidah komen deze week 21 burgers om, negen Jemenieten worden ernstig gewond. Alweer een dodencijfer erbij. In de mailbox loopt een bericht van Artsen zonder Grenzen binnen: er zijn geen betrouwbare gegevens om de hongersnood in Jemen af te kondigen. Waar het echt om gaat, aldus de hulporganisatie, is de impact van de oorlog op het dagelijkse leven van mensen in een onderbelicht Jemen.

[*]Voor de wakkere lezer: de Palestijnse vluchtelingen – zonder twijfel de grootste groep – zijn daar niet bij gerekend, omdat die onder een speciaal statuut vallen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.