Pakistan vecht tegen talibanisering

Ruim een week geleden veroverden militanten de taliban het onverdedigde Dagar. De stad bekleedt een sleutelpositie in de controle van de Buner-vallei en het gelijknamige district in Noordwestelijke Grensprovincie. Onder druk van de VS besloot de Pakistaanse regering om op te trekken tegen de taliban die het district was binnengevallen vanuit de aangrenzende Swat-vallei.
De komende dagen moet het leger de talibanmilitanten uit de rest van de vallei verdrijven. Of er daarna ook een offensief zal volgen tegen de taliban in Swat is nog niet bekend. Volgens experts is dat nodig om de dreiging voor de aangrenzende gebieden weg te nemen. De VS hebben daar eerder al op aangedrongen bij president Asif Ali Zardari.

De aanhoudende corruptie in Pakistan leidt tot veel sympathie voor de taliban bij de bevolking. Vooral in de berggebieden bij de grens met Afghanistan heerst er ongenoegen bij de inwoners over het beleid. Ze voelen zich in de steek gelaten door het bewind en het gerecht. Maar ook in de rest van het land zijn de mensen ontevreden, rijke grootgrondbezitters en industriëlen zwaaien er de plak.

Snelle gerechtigheid

“De taliban belooft snelle gerechtigheid en herverdeling van de eigendommen”, vertelt politicoloog dr. Tariq Rahman, directeur van het Nationaal Instituut voor Pakistan-Studie. “Ik twijfel er niet aan dat ze gerechtelijke conflicten snel zullen oplossen, maar dat zal niet op een eerlijke manier gebeuren. Tegen uitspraken van de taliban op basis van de sharia is er ook geen beroep mogelijk.” Vooral wanneer het om een zaak gaat waarin een vooraanstaand lid van de taliban zelf betrokken partij is, staat de uitkomst op voorhand vast. “Voor vrouwen is het natuurlijk nog erger, zij kunnen een normaal leven onder een talibanbeleid wel vergeten”, zegt Rahman.

Spelen zien de taliban als tijdverspilling. Kinderen en jongeren kunnen onder hun regime geen gewoon leven leiden. Ook hier zijn de grootste slachtoffers weer de meisjes, zij mogen zelfs niet naar school gaan. Op 15 januari moesten alle meisjesscholen in de Swat-vallei de deuren sluiten. Scholen die het verbod naast zich neerlegden werden in brand gestoken of gebombardeerd.

Herverdeling van bezittingen

“Bij herverdeling van goederen moet je zeker niet denken aan een romantisch-linkse visie à la Marx of Engels”, legt Rahman uit. “De taliban zijn in Swat begonnen met de onteigening van landeigenaars, maar er is geen enkel bewijs van een evenredige verdeling van die rijkdommen.”
Inkomsten van de houtkap, mijnbouw en belastingen in de Swat-vallei komen alleen de leiders van de militanten ten goede. De lokale bevolking slaat op de vlucht voor de taliban of sluit zich op in hun huizen. Rahman: “Onder talibanbewind neemt het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft alleen maar toe.”

De warme ontvangst die de taliban krijgen volgens hun sympathisanten, blijft uit. Rahman zegt dat steun voor de militanten veel minder voorkomt dan veel waarnemers vermoeden.
Niet alle geweld tegen de regering is religieus van oorsprong. Etnische ongelijkheid bestaat nog steeds, waardoor de inwoners van Baloechistan zich verzetten tegen de staat. Internationale waarnemers zeggen dat de regering daar de bezittingen best rechtvaardig zou herverdelen. Dan hoeven milities dat niet te doen, of te beweren.

Klaar om de taliban te weerstaan

“De Pakistaanse bevolking lijkt klaar te zijn om de strijd tegen de taliban aan te binden.” De politicoloog vindt dat die strijd niet alleen het leger die moet uitvechten, maar hij acht militaire operaties wel noodzakelijk. “Elektronische media keren zich hier meteen tegen elke gewapende actie. Nochtans is die nodig. Hoe verdedigen we de bevolking anders tegen militanten?” vraagt hij zich af. Hij denkt wel dat de bevolking begint in te zien dat er onder de taliban geen rechtvaardigheid zal heersen. Dat is volgens hem het belangrijkste.

Dat neemt niet weg dat Pakistan volgens de politicoloog nood heeft aan hervormingen. De kloof tussen arm en rijk groeit nog steeds. Er zijn genoeg gefrustreerde jonge mannen die zich laten rekruteren voor dienst bij privémilities.
Het trage rechtssysteem is ook een doorn in het oog van de bevolking. Er is nood aan meer rechtbanken en duidelijkere wetten.