Landbouwers gebruiken ook antibiotica voor voedselgewassen

Voor mensen belangrijke antibiotica worden in sommige landen over gewassen gespoten. Onderzoekers maken zich zorgen over de mogelijke antibioticaresistentie die daardoor kan ontstaan.

In de Europese Unie is antibiotica niet goedgekeurd als ingrediënt van pesticide. In de Verenigde Staten is het alleen in noodgevallen toegestaan.

Onderzoekers van CABI, een internationale non-profitorganisatie, deden in 32 landen onderzoek onder landbouwadviseurs van Plantwise. Dat is een wereldwijd netwerk dat boeren in lage- en middeninkomenlanden adviseert bij gewasbescherming. Daaruit bleek dat antibiotica tussen 2012 en 2018 werden aanbevolen voor meer dan honderd gewassen. Dit gebeurde in 17 van de 32 landen.

De onderzoekers schatten dat jaarlijks 63 ton streptomycine en 7 ton tetracycline over rijstgewassen in Zuidoost-Azië wordt gespoten. De antibiotica worden hoofdzakelijk ingezet tegen bacterieziekten, maar in sommige gevallen ook tegen problemen waar antibiotica geen invloed op hebben.

Van de honderd gewassen bleek rijst veruit het vaakst bespoten te worden. Daarna volgden tomaten en citrusvruchten.

Insectenplagen

‘Een aanzienlijk deel van de landbouwadviseurs raadt antibiotica aan tegen insectenplagen. Dat betekent dat ze niet weten dat antibiotica daar geen invloed op hebben, of dat ze de antibiotica aanraden als preventie tegen bacterieziekten’, zegt Philip Taylor, hoofdauteur van de studie.

‘Als antibiotica gemengd worden met andere landbouwchemicaliën, kunnen bacteriën tot 100.000 keer sneller resistentie ontwikkelen.’

Volgens Taylor worden elf antibiotica (vaak gemengd) aanbevolen tegen plantziekten in de Amerika’s, het oostelijke Middellandse Zeegebied, Zuidoost-Azië en de Pacific. Wel zijn er grote regionale verschillen. In de Amerika’s (3 landen) en het oostelijke Middellandse Zeegebied (1 land) werd weinig antibioticagebruik aanbevolen. Opvallend was dat adviseurs in Afrika dat volgens het onderzoek helemaal niet deden.

Landen waar minder dan tien keer antibiotica werd aanbevolen, werden niet opgenomen in de resultaten.

Relatief laag

Hoewel de hoeveelheden antibiotica die wereldwijd worden gebruikt op gewassen relatief laag zijn vergeleken met gebruik in de gezondheidszorg en veeteelt, maken de onderzoekers zich toch zorgen over de mogelijke effecten.

‘Als antibiotica gemengd worden met andere landbouwchemicaliën, kunnen bacteriën tot 100.000 keer sneller resistentie ontwikkelen. In combinatie met de consumptie van rauw voedsel, kan dat een ingang zijn voor de productie van resistentie bacteriën’, zeggen ze.

Fruitbomen

Uit recent onderzoek van de FAO, WHO en OIE (World Organisation for Animal Health) in 158 landen, bleek dat slechts 3 procent van die landen monitort hoeveel en welke antibiotica worden gebruikt op gewassen. Voor gebruik bij mensen is dat 26 procent en in de veeteelt 23 procent.

‘Er is veel aandacht geweest voor gebruik van antibiotica bij mensen en dieren, maar er zijn nauwelijks gegevens over het gebruik ervan bij de wereldwijde productie van voedselgewassen”, zegt medeauteur Rob Reeder. ‘Alleen in de Verenigde Staten is het gebruik bij fruitbomen goed gedocumenteerd. Deze data lijken erop te wijzen dat gebruik van antibiotica bij voedselgewassen vaker voorkomt dan uit literatuur blijkt.’

Taylor voegt eraan toe dat resistente bacteriën in theorie via voedselgewassen de menselijke darm kunnen binnenkomen. “Op dit gebied is verder onderzoek nodig.” Tot nu toe zou er nog geen bewijs zijn dat resistentie zich via pathogenen van planten verspreid heeft naar mensen of dieren.

Het onderzoek is gepubliceerd in CABI Agricultural and Bioscience.