Digitalisering is gamechanger voor Afrikaanse landbouw

Slechts 10 procent van de Afrikaanse landbouw maakt gebruik van digitale diensten die de productie efficiënter maken en voedselverspilling kunnen tegengaan. Er is dus nog veel terrein te winnen, zeggen experts.

Online orders plaatsen voor bedrijfsbenodigdheden bespaart Velebantfu Dlamini ongeveer 10 euro aan transportkosten, voor een reis van ongeveer 320 kilometer. De 26-jarige boer uit Nkhungwini in de regio Shiselweni in het zuidwesten van Eswatini (voorheen Swaziland), bestelt via het portaal van de National Agriculture Marketing Board (NAMBoard) Farm Store. NAMBoard bezorgt de bestelling, terwijl Dlamini intussen verder kan met zijn werk.

‘Bestellen via het portaal is handig, al duurt het wel twee weken langer voordat ik de spullen heb’, zegt Dlamini. ‘En tijdens de COVID-19-lockdown moest ik ongeveer twee maanden wachten op meststoffen.’

NAMBoard heeft het portal opgezet met geld van de Europese Unie, via het Climate Smart Market Oriented Agriculture Project (CSMA). Het nadeel is dat het portal alleen verbonden is met de NAMBoard Farm Store, en dat de prijzen dus niet concurrentieel zijn.

Digitaal advies

Dlamini gebruikt het portal niet alleen om bedrijfsbenodigdheden te kopen, maar ook om advies te vragen aan adviseurs. Hij deelt foto’s van gewassen als ze ziekteverschijnselen vertonen, en NAMBoard helpt met de diagnose en mogelijke oplossing.

‘De adviseurs komen hier bijna nooit, maar ze weten zo wel wat er speelt’, zegt Dlamini. ‘Daardoor houden ze tijd over om andere boeren te bezoeken, want er zijn er nogal wat.’

Dlamini is een van de weinige boeren in Afrikaanse landen die gebruik maken van digitale diensten. Volgens een rapport van het Technical Centre for Agricultural and Rural Cooperation (CTA) over de digitalisering van de landbouw in Afrika, is 90 procent van de markt voor digitale diensten voor kleine Afrikaanse boeren nog niet bereikt. Een markt die naar schatting meer dan 2,26 miljard dollar waard is.

Het rapport stelt ook dat digitalisering in de landbouw grotere betrokkenheid van vrouwen en jongeren mogelijk maakt en werkgelegenheid creëert in de waardeketen.

Weten wat we eten en in welke hoeveelheden

Bheki Ginidza, voormalig projectmanager bij CSMA, zegt dat het ook van belang is dat consumenten van zich laten horen. Zij moeten kenbaar maken welk gezond voedsel ze willen eten. De volgende stap is dan het versterken van informatiesystemen binnen de Afrikaanse markten, zodat duidelijk wordt wat consumenten eten en in welke jaarlijkse hoeveelheden.

‘Kort samengevat, we hebben technologie nodig die informatie op het juiste moment communiceert in de waardeketen.’

‘Momenteel produceren de boeren zonder dat ze beschikken over deze informatie. Dat heeft overproductie tot gevolg, wat vervolgens resulteert in voedselverspilling, of schaarste die de voedselprijzen opdrijft’, legt hij uit.

Als al die informatie beschikbaar is, zegt Ginindza, kan het worden geüpload naar het portaal dat boeren koppelt aan de markt en hun leveranciers. Want nu werkt iedereen ‘op gevoel’.

‘De informatie kan dan alle boeren bereiken via mobiele telefoons’, zegt Ginindza. Mobiele netwerken zijn goed vertegenwoordigd in Afrika. ‘Kort samengevat, we hebben technologie nodig die informatie op het juiste moment communiceert in de waardeketen.’

1,3 miljard ton verspilling

Tijdens de online conferentie Resetting the Food System from Farm to Fork die deze week werd gehouden door de Barilla Center for Food and Nutrition Foundation (BCFN), was technologie een belangrijk onderwerp. Volgens Emily Ma, hoofd voedselsystemen bij X, the moonshot factory (een dochteronderneming van technologiebedrijf Alphabet Inc.), is een van de grootste uitdagingen de lage digitaliseringsgraad in de voedsel- en landbouwsector. Een rapport van McKinsey van enkele jaren geleden bracht de kansen en uitdagingen op dit terrein in kaart.

Ze drong er bij partijen in de voedselsector op aan om in kaart te brengen hoe informatie wordt gedeeld, zodat consumenten de juiste beslissingen kunnen nemen in een wereld waarin producten soms duizenden kilometers afleggen voordat ze hun bestemming bereiken.

Als techbedrijf besteedt X, the moonshot factory veel aandacht aan het voorkomen van voedselverspilling, zei Ma. ‘We zijn ook consumenten, dus hebben we big data, hardware en zelfs robotica ingezet om het probleem van voedselverspilling te helpen oplossen.’

Naar schatting wordt jaarlijks wereldwijd 1,3 miljard ton voedsel verspild. Dat komt overeen met een derde van alle voedsel dat geproduceerd wordt voor menselijke consumptie, volgens cijfers van de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO).

Microsoft

Een andere techgigant, Microsoft, kijkt eveneens hoe processen efficiënter kunnen verlopen, zodat voedselverspilling voorkomen wordt. Het bedrijf zet zich daarnaast in voor CO2-reductie en efficiënt watergebruik, zei Darney Debnam, directeur Agribusiness Solutions.

‘Al deze technologieën kunnen voor goede en slechte doeleinden worden gebruikt’

‘Microsoft ondersteunt andere bedrijven – of dat nu retailers zijn of voedselbedrijven – bij het voorkomen van verspilling, door gebruik van de diensten van Microsoft of andere technologische oplossingen. Een voorbeeld daarvan is een langere houdbaarheid van producten door inzet van technologie.’

Andrea Renda, onderzoeker en hoofd van Global Governance, Regulation, Innovation and the Digital Economy (GRID) van het Centre for European Policy Studies, wees erop dat technologie ook schadelijk kan zijn als er verkeerd gebruik van wordt gemaakt.

‘Al deze technologieën kunnen voor goede en slechte doeleinden worden gebruikt’, zei Renda. ‘We moeten ze zorgvuldig inzetten om duurzaamheid te bevorderen. Als dat niet gebeurt, kunnen ze het duurzaamheidsprobleem van het huidige voedselsysteem juist verergeren.’

Renda zei ook dat veel technologieën een gamechanger kunnen zijn in het voedselsysteem. De inzet van technologie in de hele voedseltoeleveringsketen kan leiden tot optimalisering van de productie en distributie, en de deeleconomie kan helpen voedselverspilling tegen te gaan en voedselsystemen duurzamer te maken.