Supachai Panitchpakdi over de "economie van het genoeg"

Economie wordt duurzaam en de mens gelukkig als we groei vervangen door genoeg

Hou rekening met het effect van wat jij doet op anderen en op de gemeenschap. Wees geduldig, wees eerlijk en wees transparant. Vermijd extreme acties en keuzes. Handel met kennis, inzicht en wijsheid. Wees waakzaam, wees weerbaar, doe recht aan iedereen.’

Als Supachai Panitchpakdi een korte samenvatting geeft van de “sufficiency economy”, dan klinkt hij softer dan de diepgroene fractie van de transitiebeweging. Nochtans behaalde hij zijn doctoraat Economische Planning aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, was hij directeur van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) (2002-2005) en daarna van de Unctad, de VN-organisatie voor handel en ontwikkeling (2005-2013). Niet echt groenlinkse credentials.

CC Mike Nehnken CC BY-ND 2.0

Bangkok zonsondergang door een bijzondere filter

‘Wees geduldig, wees eerlijk en wees transparant. Handel met kennis, inzicht en wijsheid. Wees waakzaam, wees weerbaar, doe recht aan iedereen.’

Het feit dat ethische vereisten centraal geplaatst worden in een markteconomie is minder vreemd dan het, na enkele decennia van neoliberale dominantie in het economische denken, lijkt, zegt Panitchpakdi. ‘In A Theory of Moral Sentiments, het eerste belangrijke werk van Adam Smith, benadrukte de vader van de kapitalistische economie ook het belang van de gemeenschap en van ethische waarden zoals eerlijkheid.’

Maar de sufficiency economy die Panitchpakdi voorstaat, gaat niet terug op de vroege Europese ideologen van het kapitalisme, maar op de boeddhistische cultuur en economie van Thailand, waarin matiging en onthechting geen radicale innovaties zijn maar vanzelfsprekende en traditionele waarden.

De Thailandse “economie van het genoeg” werd als filosofie met praktische economische en politieke consequenties uitgewerkt door koning Bhumibol Aduljadey, vooral tijdens en na de diepe financiële crisis die Thailand en heel Zuidoost-Azië trof in 1997-98. Meer dan tien jaar duizelingwekkende economische groei werd toen op enkele weken weggevaagd. Op dat moment benadrukte de koning in enkele toespraken het belang van het “het middenpad”, ook in de economie.

ITU CC BY-NC 2.0

Supachai Panitchpakdi

De Verenigde Naties lauwerden hem voor zijn bijdrage aan een nieuw economisch paradigma -dat trouwens gezien wordt als een van de bronnen van de duurzame ontwikkelingsdoelen- maar tegelijk voorkwam de mooie filosofie niet dat de consumptie explosief groeide, dat de samenleving dieper dan ooit verdeeld geraakte of dat de democratie opzij geschoven werd door een hard militair regime. De eerste vraag aan Panitchpakdi is dan ook: is de “economie van het genoeg” meer dan een mooi idee? En heeft het idee impact op de reële economie?

Supachai Pantichpakdi: Ik zie op het platteland wel steeds meer boeren die zich organiseren op coöperatieve basis en op basis van de economie van het genoeg -met hun eigen waterbronnen, met eigen stroomvoorziening, op gemengde bedrijven waar rijstproductie gecombineerd wordt met groententeelt en veeteelt. Dat is een belangrijke trend, zeker in een arme en droge regio als het noordoosten van Thailand, waar een zorgzame omgang met water van het grootste belang is.

Ook in de stedelijke wereld van ondernemers zie ik een groeiend aantal mensen die het belang inzien van sociale impactinvesteringen. En dat is meer dan wat in het Westen corporate social responsability heet. Het is een engagement van de grote spelers tegenover de kleine toeleveranciers, om hen beter toe te rusten voor de huidige economische omgeving. Dat vertrekt niet alleen van zakelijke overwegingen, maar is ook een zaak van mededogen. In het verleden werd nogal lichtzinnig omgegaan met sociale of ecologische impact van commerciële beslissingen. Vandaag beluister ik veel meer sociaal besef in die kringen.

Is dat ook het gevolg van de crisissen die Thailand de voorbije jaren getroffen hebben, van de financiële crisis in 1997 tot de politieke crisis die leidde tot de huidige militaire dictatuur?

Supachai Pantichpakdi: Ik denk het wel, ja. De recente geschiedenis heeft in elk geval als resultaat dat heel wat hogescholen en universiteiten, maar ook gewone scholen de economie van het genoeg hebben opgenomen in hun curricula. Er zijn nog weinig voorbeelden van economie-opleidingen die vertrekken van het genoeg in plaats van de groei, maar op een lager en lokaal niveau leren kinderen wel een moestuintje te houden, boeken of materiaal te delen, het belang van zelf en langzaam te sparen in plaats van snel grote leningen aan te gaan…

‘De principes van de economie van het genoeg trekken een beschermende muur op tegen dat excessieve consumentisme’

Dat laatste is van groot belang, want de gezinsschuldenlast is in Thailand veel te hoog opgelopen als gevolg van de fascinatie voor alle nieuwe gadgets en van de aantrekkelijkheid van een levensstijl die meer middelen vraagt dan mensen hebben: een nieuwe auto, een buitenlandse vakantie, een groter huis… De principes van de economie van het genoeg trekken een beschermende muur op tegen dat excessieve consumentisme, en dat heeft er mee voor gezorgd dat de ergste uitwassen vermeden zijn en dat daardoor ook de ergste gevolgen van de internationale of interne crisissen ons bespaard bleven.

CC Aotaro BY 2.0

Avondmarkt in Bangkok

Tegelijk blijft de regering in Thailand, ongeacht de kleur of democratische legitimiteit, streven naar meer groei.

Supachai Pantichpakdi: Toch maken de principes van de economie van het genoeg ook deel uit van de macro-economische analyse en planning in Thailand. Zelfs grote infrastructuurwerken die nodig zijn, zoals treinverbindingen of andere grote mobiliteitsprojecten, worden nu in kleinere projecten opgebroken, om er toch maar voor te zorgen dat het land niet in de val van grote overbestedingen en schulden trapt. Ook in de langetermijnplanning -het huidige twintigjarenplan, bijvoorbeeld- zit voortdurend diezelfde omzichtigheid en klemtoon op de veerkracht van mensen en lokale systemen, als tegengif voor grootheidswaan en overbestedingen. Er is ook altijd de zorg om het goed beheer van land en water, want dat was de les die koning Bhumibol voortdurend herhaalde: als we vruchten willen blijven plukken van het land, dan moeten we er goed zorg voor dragen.

‘De les die koning Bhumibol voortdurend herhaalde, was: als we vruchten willen blijven plukken van het land, dan moeten we er goed zorg voor dragen.’

De principes van de economie van het genoeg zijn niet alleen een belangrijke erfenis van wijlen koning Bhumibol, ze sluiten ook nauw aan bij de traditionele culturele waarden van de bevolking in Thailand. Maar ze botsen wel met de levensstijl die kroonprins Vajiralongkorn erop nahield voordat hij de nieuwe koning Rama X werd in 2016.

Supachai Pantichpakdi: Om daarover te oordelen zou je meer en geloofwaardige informatie moeten hebben. Maar ik ben er vast van overtuigd dat koning Rama X in de voetsporen van zijn vader zal treden. Het engagement van de koninklijke familie in het ontwikkelingsproces van het hele land en de hele bevolking is cruciaal voor Thailand, en zal dat ook blijven.

Joe Wihmann CC BY-NC 2.0

Koning Bhumibol Aduljadey

Wat is “genoeg” in de sufficiency economy? Is het begrip op dezelfde manier toepasbaar op rijke Europese landen en op een opkomend land als Thailand?

Supachai Pantichpakdi: Er zijn verschillen tussen wat westerse landen of bevolkingen zien als genoeg, of gelukkig zijn, en wat Aziatische volkeren daarvan denken. Voor ons is geluk geen grote verwezenlijking maar een heel bescheiden aspect van het leven. Elk kind leert dat verlangen naar wat je niet hebt, naar meer, naar allerlei dingen, de bron is van ongelukkig zijn. In het Westen wordt vooruitgang of beter leven vooral gedefinieerd in termen van hogere lonen of meer bezittingen, terwijl het voor de meeste Thais eerder zit in kleine giften die ze kunnen geven of religieuze gebaren die ze stellen.

Vrede heeft voor ons traditioneel een heel nauwe band met tevreden zijn, of je nu een jaarinkomen hebt van 5000, 10.000 of 50.000 dollar. Het heeft meer te maken met de nabijheid van de uitgebreide familie dan met persoonlijke verrijking. Al kijkt de jonge generatie in Bangkok natuurlijk even hard uit naar de nieuwe iPhone of iPad als jongeren in Brussel.

‘Vrede heeft voor ons traditioneel een heel nauwe band met tevreden zijn. Het heeft meer te maken met de nabijheid van de uitgebreide familie dan met persoonlijke verrijking’

Er is ook een kleine bovenlaag die écht rijk geworden is en er een bijzonder luxueuze levensstijl op nahoudt.

Supachai Pantichpakdi: Er is absoluut een probleem met ongelijkheid in Thailand. De kloof tussen arm en rijk is te groot geworden, maar ook de kloof tussen rijke en arme regio’s. Daarom zijn die infrastructuurprojecten zo belangrijk, omdat ze armere producenten linken met koopkrachtige consumenten en markten, waardoor de ongelijkheid verminderd kan worden.

Thailand ligt centraal tussen groeipolen China en India, maar is ook een kruispunt voor veel van de Zuidoost-Aziatische handel. We moeten ontwikkeling -economische activiteit, maar ook universiteiten en ziekenhuizen- naar alle uithoeken van het land brengen, want anders blijft de druk te groot voor mensen in die uithoeken om naar de centra te migreren -en dat zorgt niet voor meer geluk en evenwicht in de samenleving.

CC Hugh Derr BY-NC-ND 2.0

 

Ontwikkeling, zegt Amartya Sen, is niet alleen een kwestie van economische kansen en scholing, maar ook en vooral van vrijheid om je eigen keuzes te maken. In Thailand is die vrijheid van meningsuiting en van het recht op organisatie de voorbije jaren diepgaand beknot.

Supachai Pantichpakdi: Wij worden inderdaad bestuurd door een militaire junta, en het Westen ziet dan alleen nog de beperkingen van politieke vrijheden. Maar in het dagelijkse leven van mensen wordt de vrijheid helemaal niet beperkt: iedereen kan kiezen welke opleiding hij of zij wil volgen, welke reizen je maakt, in welk ziekenhuis je behandeld wilt worden, of en welk handeltje je wilt opzetten. Misschien is die persoonlijke keuzevrijheid onder de militairen wel groter dan voordien.

U bent bereid politieke vrijheden in te ruilen voor een grotere stabiliteit in het land?

‘Democratische vrijheden kunnen misbruikt worden -niet om duurzame ontwikkeling op de lange termijn te garanderen, maar om persoonlijke macht of rijkdom op korte termijn te vergaren’

Supachai Pantichpakdi: Ik heb lang genoeg deel uitgemaakt van democratische regeringen, om te zien dat democratische vrijheden misbruikt kunnen worden door bepaalde belangengroepen -niet om duurzame ontwikkeling op de lange termijn te garanderen, maar om persoonlijke macht of rijkdom op korte termijn te vergaren. Dus ja, misschien moet je soms de politieke polarisering bevriezen om het beleid terug te brengen naar het algemeen belang.

Maar wat u “bevriezen” noemt, is geen neutrale actie. De tussenkomst van het leger heeft één kamp bevoordeeld en het andere uitgeschakeld. De “gele” politieke stroming, die de stedelijke middenklasse en de aristocratische machtsstructuur verdedigde, kan tevreden zijn, terwijl de “rode” stroming die het armere platteland en een eerder republikeinse idee voorstond, is uitgeschakeld.

Supachai Pantichpakdi: Daarmee ben ik het niet eens. De militaire machtsgreep was volgens mij niet bedoeld om een van de partijen te bevoordelen, maar om de politieke chaos te beëindigen. Je voelde op de straat hoe diep de regering gewantrouwd werd, en dat is ook niet goed voor de democratie.

Er moesten gewoon een aantal ingewikkelde knopen doorgehakt worden, zoals de problemen met de illegale visserij of de wildgroei in de vliegtuigsector. Ik zou liever hebben dat zulke problemen aangepakt worden door een democratisch verkozen regering, maar als dat niet lukt, dan vind ik het prima als een militaire junta het wel doet. Ik weet uit mijn ervaring in verschillende regeringen dat we er nooit in geslaagd zijn de illegale visserij afdoende aan te pakken, of de verwaarlozing van de internationale veiligheidsregels door de tientallen vliegtuigmaatschappijen. Deze regering kan dat wel omdat ze over alle machten beschikt en die eensgezind kan inzetten. Nu hebben we dus, voor het eerst, een nieuwe visserijwetgeving inclusief voldoende controle en registratie. We hebben minder en tegelijk beter gereguleerde vliegtuigmaatschappijen. Dat is goed voor het hele land.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.