2020: de wereldorde in chaos

Zorgt de coronacrisis voor de finale doodsteek voor de al in ademnood verkerende, oude internationale orde? Of zorgt ze voor een hoognodige herinnering aan de onmisbaarheid en wijsheid van die orde, ook al kunnen nieuwe generaties het uiteraard beter doen dan hun voorgangers, vraagt voormalig MO*hoofdredacteur Gie Goris zich af in zijn laatste editoriaal van het magazine.

De coronapandemie toont hoe diep de wereld onderling verweven is, maar ook hoe snel de internationale samenwerking onder druk komt te staan. En hoe belangrijk stevige structuren en samenwerkingsverbanden voor iedereen zijn.

De “internationale orde” die na de twee wereldoorlogen gebouwd werd, onder Amerikaans leiderschap en rond het raamwerk van de Verenigde Naties, was al vóór COVID-19 een risicopatiënt. Niet enkel de leeftijd van de instellingen en organisaties – de VN vieren dit jaar hun 75ste verjaardag – maakte de internationale orde kwetsbaar. De echte onderliggende aandoening was het nieuwe en populistische nationalisme dat America (of vul hier een ander land in) First belangrijker vindt dan internationale samenwerking, overleg en afspraken.

De internationale orde, met zijn wortels in de nationale soevereiniteit van staten, is mank, onvolkomen, vaak onmachtig en ongelijk.

Zorgt de coronacrisis voor de finale doodsteek voor de al in ademnood verkerende, oude internationale orde? Of zorgt ze voor een hoognodige herinnering aan de onmisbaarheid en wijsheid van die orde, ook al kunnen nieuwe generaties het uiteraard beter doen dan hun voorgangers? In het focuskatern van MO*137 maken we een stand van zaken op terwijl de pandemie nog altijd woedt. Er loopt een rode draad doorheen, en die is gematigd en pragmatisch. Dat mag opvallend heten in deze scherp gepolariseerde tijden.

De internationale orde, met zijn wortels in de nationale soevereiniteit van staten, is mank, onvolkomen, vaak onmachtig en ongelijk. Dat geldt voor de VN-Veiligheidsraad, de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en nog meer voor de Wereldhandelsorganisatie (WTO), voor de internationale ontwikkelingssamenwerking, de duurzame ontwikkelingsdoelen en de mondiale klimaatonderhandelingen. Maar het alternatief is op dit moment (nog meer) chaos, geweld en destructieve concurrentie. Dat wordt zichtbaar in onder andere Libië. Of de internationale orde de zware klappen van 2020 overleeft, kunnen we op dit moment nog niet voorspellen.

Daarom vroegen we de mening van vijf topexperts, die elk op hun manier naar de internationale orde kijken vanuit het perspectief van de meest kwetsbaren.

Oud-secretaris-generaal van Amnesty International Salil Shetty maakt alvast een belangrijk punt: ‘Zolang we er niet in slagen om de binnenlandse politiek op het juiste spoor te zetten en progressieve meerderheden via verkiezingen aan de macht te krijgen in de sleutellanden, blijft internationale politiek in handen van de elite.’

Het gaat dus niet alleen om wat er in New York, Genève of Nairobi gebeurt. De internationale orde hervormen, beschermen en verbeteren begint in eigen land.

Op woensdag 9 september kan je deelnemen aan onze online MO*talks — Coronacrisis: genadeklap voor de internationale orde?

Dit artikel werd geschreven voor het herfstnummer van MO*magazine. Voor slechts 32 euro kan je hier een jaarabonnement nemen! Je kan ook proMO* worden voor slechts 4 euro per maand. Je krijgt dan ook ons magazine toegestuurd en je steunt daarmee ons journalistiek project. Opgelet: Knack-abonnees ontvangen MO* automatisch bij hun pakket.