DE WERELD IN BELGIE: Imams spreken de taal van allochtone jongeren niet.

Medeplichtigen aan de aanslagen van 11 september en 11 maart bezochten ook Europese moskeeën. Die vaststelling deed de alarmlichtjes branden en Europese regeringen riepen op om werk te maken van een Europese islam en een "inheemse" imamopleiding. Hoe ver staan we daarmee in België?
In België zijn zo’n vierhonderd islamitische gebedshuizen of moskeeën. Maar dertig jaar na de erkenning van de islamitische godsdienst wachten zij nog altijd op centen van de overheid. Die vertraging is deels te wijten aan onenigheid binnen de Moslimexecutieve, het politieke orgaan dat de Belgische moslims vertegenwoordigt en de aanvragen moet indienen, maar heeft ook te maken met de inertie van onze overheden. Vlaanderen zal pas begin volgend jaar rond zijn met de criteria waaraan moskeeën moeten beantwoorden, willen zij erkend worden. ‘Tot zo lang kan er geen sprake zijn van erkende en gesubsidieerde imams’, zegt Saar Vanderplaetsen, woordvoerster van minister van Justitie Onkelinckx.
Imams zijn bedienaars van de eredienst en dus, in tegenstelling tot moskeeën, een federale aangelegenheid. Een imam vervult echter niet dezelfde functie als een katholieke priester. Nadia Fadil van de KU Leuven: ‘Een imam heeft geen spirituele rol en fungeert niet als tussenpersoon tussen God en de gelovige. Hij is de persoon die het gebed voorgaat. In principe kan iedereen die de koran goed genoeg beheerst dat doen. Een imam is meer vergelijkbaar met een leerkracht, iemand die omwille van zijn kennis een zeker gezag heeft binnen een gemeenschap. Maar een imam heeft weinig macht.’

Ongeschoold in de realiteit


Het is onbegonnen werk om uit te vissen hoeveel imams er precies zijn in België, zegt Meryem Kanmaz van de Gentse Universiteit. Wel staat vast dat er minder imams zijn dan moskeeën, omdat heel wat moskeeverenigingen te weinig geld hebben om een eigen imam te vinden en te betalen. Een tiental uitzonderingen niet te na gesproken, zijn alle imams in België “importimams”. Kanmaz: ‘België heeft tot vandaag geen eigen imamopleidingen. In Nederland heb je bijvoorbeeld wel een Islamitische Universiteit Rotterdam. In Vlaanderen is de Antwerpse Unie van Moskeeën (UMIVA) van plan een opleiding in te richten. Zij hebben gebouwen en plannen om lessen te organiseren, maar daar houdt het voorlopig op.’
De meeste Marokkaanse imams hebben een traditionele vorming gehad. Vaak hebben ze les gevolgd in een grote moskee in Marokko, waar de leraar zijn kennis mondeling doorgeeft. Een minderheid heeft een universitaire opleiding genoten. Bij de Turkse imams ligt dat wat anders, zeker voor de imams die via de Turkse ambassade en het Turkse Directoraat voor Geloofszaken, de Diyanet, naar België worden gestuurd. Er zijn een zestigtal “Diyanet-moskeeën” in België. Hun imams worden in Turkije theologisch geschoold, voor een periode van 3 jaar “ingevoerd” en intussen door Turkije betaald. Tenslotte zijn er een aantal imams van de tweede generatie, mensen die hier geboren zijn, die school gelopen hebben aan een Arabische universiteit, zoals de Al Ahzar in Egypte of de universiteit van Mekka.
De rol van de imam binnen de allochtone gemeenschap is erg belangrijk, omdat hij als enige alle gelovigen kan aanspreken en eventueel op de vingers kan tikken. Maar laat net dat het probleem zijn van de imams in België, stelt Mohamed Boulif, de voorzitter van de uittredende Moslimexecutieve: ‘Het probleem met onze imams is dat ze alleen Arabisch of Turks verstaan en heel weinig Nederlands. Jongeren vinden daardoor geen gehoor in de moskee, haken af en beginnen hun eigen organisaties.’
Omar Nahas van de stichting Yousuf springt de voorzitter van de Executieve bij en wijt het opkomende extremisme deels aan het imamprobleem: ‘De moslimjeugd kan zijn verhaal hier niet kwijt en zoekt daarom zijn toevlucht in wat conservatiever oorden. In België is het fundamentalisme niet omvangrijk, maar wel invloedrijk. Ik heb de indruk dat moslimjongeren op fundamentalisme kicken omdat het hun intellectuele en emotionele behoeften vervult. De maatschappij zou een alternatief moeten bieden en de imam zou de jeugd moeten helpen door ervoor te zorgen dat jongeren ook op het vlak van religie meedenken. Maar de imams vandaag zijn daartoe niet in staat. Daarvoor hangen zij een veel te conservatieve manier van onderwijs en religiebeleving aan.’

Hier preekt men anders


Scholing en voeling met de Belgische achterban is volgens Mohamed Boulif echter nog steeds weggelegd voor een minderheid. Het onvermogen tot communiceren van imams is zijns inziens zelfs problematischer dan vermeende terroristische banden. ‘Ik heb geen weet van moskeeën waar opgeroepen wordt tot haat, jihad of terreuraanslagen. Het klopt dat imams die uit het buitenland komen voeling missen met hun nieuwe omgeving. En dat ze zaken vertellen die in het land van herkomst aanvaard zijn, maar hier niet. Omdat hier de rol van de vrouw bijvoorbeeld anders ligt. Maar het is niet zo dat ze zich niet willen plooien naar de wetten van de Belgische samenleving, alleen kennen ze die wetten niet. Wij vragen niet dat imams de koran aanpassen, dat kan ook niet, want de koran is het woord van God. Wat wij vragen is dat ze de zaken in hun context plaatsen. In het Westen kan je als imam niet hetzelfde discours afsteken als in Marokko of Indonesië. En je kan vandaag niet meer dezelfde preek houden als honderd jaar geleden”.

Importimams bijscholen


Ook de Turkse Diyanet-imams verkondigen een conservatieve islam. Volgens Meryem Kanmaz houden ze zich wel ver van de politiek. ‘Staatsgevaarlijk zou ik deze imams niet noemen, aangezien ze gecontroleerd worden door een uiterst autoritaire staat.’ In sommige moskeeën kan je overigens wel degelijk horen preken in het Nederlands of het Frans. Of er wordt van de vrijdagpreek tenminste een korte inhoud rondgedeeld in één van de landstalen. Zulke moskeeën trekken vaak meer gelovigen aan. In gebedsplaatsen waar voldoende nevenactiviteiten voorhanden zijn -sport of cursussen allerhande- zie je ook nog jongeren van boven de twaalf rondlopen, terwijl elders jonge moslims, eens het koranonderwijs en de lessen Arabisch erop zitten, afhaken.
Valt er snel beterschap te verwachten? Waarschijnlijk niet. Het ontbreekt ons land ook aan islamtheologen en een onderlegd middenkader. ‘Een Belgische of Vlaamse imamopleiding kan daarom niet op poten gezet worden zonder de medewerking van buitenlandse universiteiten en overheden’, zegt Youssef Souissi van de Vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims (VOEM). De huidige opdeling van de moslimgemeenschap volgens taal en etnie -Marokkaanse, Turkse, Pakistaanse, Bosnische- maakt het volgens hem trouwens moeilijk om in ons land één algemeen aanvaarde opleiding te organiseren. Die vrees wordt bevestigd door de houding van de Diyanet, die laat weten dat zijzelf wil instaan voor de islamitische vakken, indien er een Belgische imamopleiding komt.
In afwachting is het behelpen. Zo plant de moslimexecutieve bijscholingscursussen voor de “importimams” die vandaag de dienst uitmaken. Een project op middellange termijn, aldus Mohamed Boulif, dat zowel voorziet in taalcursussen, als in algemene en theologische bijscholing. ‘Imams uit Turkije, Marokko of Tunesië krijgen hier vragen waarmee ze in het land van herkomst nooit geconfronteerd werden. Vragen over euthanasie of het afstaan van organen, bijvoorbeeld. Wij willen ze helpen die ethische vragen beter te begrijpen.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.