Amerikanen willen strategisch aanwezig blijven in Irak

Na de raid op Bin Laden laaide het debat over de Amerikaanse aanwezigheid in de regio, vooral dan in Afghanistan, hoog op. De kwestie is ook in Irak aan de orde, zo bracht John Boehner, voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, eerder deze maand in herinnering. “Ik vind dat een kleine troepenmacht moet blijven. Hoe sneller de regering-Obama de Irakezen hiervan kan overtuigen, hoe beter”, zei hij tijdens een bezoek aan Irak.

Ongeacht hoeveel Amerikaanse soldaten er nog na december in Irak gelegerd zijn, er zullen nog veel Amerikaanse diplomaten verblijven. Buitenlandse Zaken wil zijn personeel in Irak verdubbelen tot bijna 16.000 functionarissen en voor hun veiligheid zijn ze volledig afhankelijk van privéfirma’s.

Naast leden van het Amerikaanse Congres en de regering-Obama zelf menen ook militaire bevelhebbers dat de VS meer dan bereid is om een voldoende aantal soldaten in Irak te houden na de deadline, om de veiligheid te verzekeren en hun adviserende rol te blijven spelen. Het leger schat dat daar 10.000 soldaten voor nodig zijn. Sinds september 2010 zijn er geen gevechtsoperaties meer en houden de resterende 46.000 Amerikaanse soldaten zich bezig met de training van Iraakse militairen en veiligheidsdiensten.

Dreiging van Al Qaeda

Sommige voorstanders van een langere aanwezigheid van het Amerikaanse leger leggen de nadruk op de bescherming van strategische belangen, eerder dan op het versterken van het zelfbestuur in Irak. “Met actieve militaire basissen in Irak kunnen we onze macht en invloed veiligstellen, de dreiging van Iran en Al Qaeda counteren en mogelijk zelfs het volledige Midden-Oosten in een meer prowesterse richting bewegen”, schreef Max Boot van de Council on Foreign Relations vorige maand in een opiniestuk in The Wall Street Journal.

Sommige analisten hekelen dat de focus op het aantal militairen ligt. Ze vinden dat Congresleden meer oog moeten hebben voor de diplomatieke missie in Irak en vrezen dat aanzienlijke besparingen bij Buitenlandse Zaken die missie zullen aantasten.

“Het civiele aspect van het Amerikaanse buitenlandbeleid was nooit zo belangrijk in het Midden-Oosten: de bevolking begrijpen, de banden aanhalen met opkomende bewegingen uit het middenveld, partnerschappen sluiten voor economische ontwikkelingsprojecten, steun verlenen aan de training van politieagenten”, schreef expert Marc Lynch op foreignpolicy.com. “Daarvoor moeten we verder denken dan de militaire missie en middelen vrijmaken voor de civiele sector, iets wat Defensie en het leger duidelijk begrepen hebben, maar het Congres nog niet.”

Premier Maliki

Met het naderen van de deadline heeft Irak af te rekenen met enorme uitdagingen in de binnenlandse politiek. Het land was niet immuun voor de prodemocratische opstanden in het Midden-Oosten. De meeste protesten hadden plaats in steden van de semiautonome Koerdische regio in het noorden. “De Iraakse autoriteiten moeten ermee ophouden protesten te verbieden, demonstranten vast te houden en journalisten af te ranselen”, verklaarde Joe Stork van Human Rights Watch recentelijk.

De laatste jaren gingen de relaties tussen Arabische meerderheid en de Koerdische minderheid in Irak erop achteruit. Geschillen over soevereiniteit, ook over de olierijke stad Kirkuk, blijven etteren.

Algemeen is het geweld in Irak drastisch gedaald sinds 2007, maar doelgerichte moorden op regeringsfunctionarissen, sektarische conflicten in het parlement en op straat, en corruptie blijven een rem zetten op de belangrijkste onderneming: het land heropbouwen na jaren van bloedige invasie, bezetting en burgeroorlog.

Een uitbreiding van het akkoord met de VS over de terugtrekking van hun militairen (uit 2008) is politiek nagenoeg onmogelijk in Irak. Hoewel de Iraakse premier Nouri Maliki net als andere regeringsleden al heeft laten weten dat hij een aantal Amerikaanse soldaten wil houden na de deadline, kan de reactie van zijn kiezers rampzalig zijn.