Dossier: 
Hindoesymboliek en taalpolitiek afwegen tegen ambities kenniseconomie 21ste eeuw

Maakt Modi van onderwijs een hefboom voor hindoenationalisme?

Gie Goris (CC BY-NC 2.0)

Schoolkinderen in Ayodhya, dé symboolplek van het hindoenationalisme

Eind juli keurde de Indiase regering een grote onderwijshervorming goed. Volgens premier Modi maakt ze India klaar voor de 21ste eeuw, volgens critici dient ze om jongeren en dus de samenleving van morgen een duw richting hindoenationalisme te geven. Lourens Van Haaften en Aditi Athreya analyseren het plan.

Doet India ertoe? De westerse media lijken te zeggen: nauwelijks. Op basis van bevolking (bijna één op de vijf wereldbewoners leeft in India), geschiedenis, landmassa, geopolitieke ambities en groeiende economische relevantie, zou je toch voldoende berichtgeving over ontwikkelingen in India mogen verwachten. Maar daar is nauwelijks sprake van, met als gevolg een gebrek aan kennis en begrijpen in het Westen. Dit gebrek aan erkenning van het Westen vertaalt zich in een ressentiment in India. Het geeft voeding aan een reeds krachtig hindoenationalisme dat teruggrijpt naar een mythisch verleden dat voorafgaat aan de veroveringen door islamitische mogols of de Britse Oost-Indische Compagnie.

De regering van Narendra Modi wordt vaak op een lijn gezet met Trump’s America First of Erdogan’s neo-Ottomaanse regime in Turkije. Wat deze regimes delen, is niet alleen een stevig etnisch of cultureel nationalisme en een brede populistische aantrekkingskracht — die eigenschappen worden vaak aangehaald — maar ook een diep geloof in het neoliberaal kapitalisme als motor voor hun nationale groei en ontwikkeling. Die tweede eigenschap wordt vaak over het hoofd gezien, ook al is het cruciaal om enkele van de tegenstrijdigheden in hun nieuwe, hedendaags nationalistische beleid te begrijpen.

Modi belijdt zowel hindoefundamentalisme als een diep geloof in neoliberaal kapitalisme

Lourens Van Haaften en Aditi Athreya, twee PhD onderzoekers aan de KU Leuven, zijn zich zeer bewust van deze contradicties en spanningsvelden. Hun analyse van India’s New Education Policy kijkt zowel naar de Hindutva-agenda van de Modi-regering – die als antiwesters kan worden gezien – als naar de aanhoudende dominantie van het (Angelsaksische) Westen in termen van wetenschap, kennis en opleiding. Deze bijdrage levert veel meer op dan een analyse van een 484 pagina’s tellend beleidsdocument. Het geeft inzicht in de zoektocht naar de toekomstige ziel van India. Wie deze analyse leest, krijgt ook inzicht in een India dat in de mainstream media niet aan bod komt.

Grote onderwijshervorming in India: een volgende stap in “saffranisering”?

Op 30 juli kondigde de Indiase regering ambitieuze onderwijshervormingen aan met de presentatie van de nieuwe National Education Policy (NEP). De hervormingen zullen het fundament leggen voor het India van de 21ste eeuw, zo verklaarde premier Modi.

Critici vrezen dat Modi de onderwijshervormingen zal gebruiken om verder vorm te geven aan de hindoenationalistische agenda

Deze eerste volledige hervorming van het onderwijs in dertig jaar is potentieel een belangrijke stap in de verdere modernisering van de Indiase samenleving en is daarom omgeven met politieke vraagstukken en gevoeligheden. Critici vrezen dat Modi de onderwijshervormingen zal gebruiken om verder vorm te geven aan de hindoenationalistische agenda van zijn partij, de BJP.

Sinds zijn herverkiezing in 2019 heeft Modi enkele forse stappen gezet om India te transformeren naar een staat op uitdrukkelijk hindoeïstische grondslag. De vraag die velen zich stellen, is: zijn de nieuwe onderwijshervormingen een volgende stap in de saffranisering van India, verwijzend naar de saffraangele kleur die hindoeïsme en hindoenationalisme symboliseert?

Ik ben proMO*

 

Steun ons unieke non-profit mediaproject en word proMO*.

Je ontvangt ons magazine en geniet van een pak andere voordelen

Je maakt MO* mee mogelijk en steunt ons in onze missie.

Voor € 4,60/maand of € 60/jaar.

Ik word proMO*

India’s eerste grote onderwijsvernieuwing in dertig jaar

De NEP is de eerste grote onderwijsvernieuwing sinds 1986 – enkele aanpassingen van het beleid in 1992 en de invoering van de Recht op Onderwijs-wet van 2005 niet meegerekend. Het huidige onderwijsstelsel in India kraakt in zijn voegen en kan de stormachtige modernisering van India nauwelijks bijbenen. Een herziening van het onderwijsbeleid was om die reden al in 2014 een verkiezingsbelofte van de BJP.

De regering stelde in 2017 een commissie aan, onder leiding van de astronoom Krishnaswamy Kasturingan, om voorstellen te ontwikkelen. In de zomer van 2019 werden de eerste resultaten gepresenteerd, gevolgd door een uitgebreide consultatieronde langs verschillende organisaties, experts en politieke actoren. Dit eerste document ontving de nodige kritiek in het publiek debat, met name omwille van de hindoenationalistische ondertoon.

De uitgaven voor onderwijs moeten stijgen van de huidige (en magere) 3% naar 6% van het bruto nationaal product.

De definitieve versie (een document van ruim 480 pagina’s) werd gepresenteerd op 29 juli en zonder het voor te leggen aan het Indiase parlement aangenomen door de regering. De voorgestelde hervormingen hebben betrekking op alle lagen van het onderwijs – lager, secundair en hoger – en voorzien een ambitieuze herstructurering.

De overheid engageert zich om de uitgaven voor onderwijs te verhogen van de huidige (en magere) 3% naar 6% van het bruto nationaal product. Om van India een competitieve kenniseconomie te maken, moet de inschrijvingsratio in het hoger onderwijs verdubbelen van 26,8 procent naar zo’n 50 procent in 2035. Andere hervormingen zijn een ingrijpende aanpassing van de curriculumstructuur van het basisonderwijs, meer flexibiliteit in het toetsen, het samenvoegen van toezichthouders en de ontwikkeling van digitale leeromgevingen (ook met het oog op rurale gebieden met minder faciliteiten).

Onderwijs als instrument voor de saffranisering van India

In het werkveld en onder de oppositie was er bezorgdheid dat de BJP de onderwijshervorming zou gebruiken om verder vorm te geven aan de hindoenationalistische eenheidstaat – en niet zonder reden.

De Rashtriya Swayamsevak Sangh (RSS), de rechts-georiënteerde hindoenationalistische moederorganisatie en voornaamste ideologische bron van de BJP, propageert de visie dat onderwijs in India verder van zijn westerse kenmerken ontdaan moet worden en ziet onderwijs als een belangrijk instrument voor de karaktervorming van de Indiase jeugd en voor het creëren van een cultureel bewustzijn.

De afgelopen jaren is de BJP dan ook meermaals tussengekomen in de educatieve ruimte. Daarbij zijn onder politieke druk curricula aangepast en tekstboeken herschreven. In het hoger onderwijs werd de positie van enkele invloedrijke en kritische universiteiten (zoals de Jawaharlal Nehru Universiteit in Delhi) ondermijnd door regeringsgezinde rectoren aan te stellen en academisch personeel te intimideren.

Sinds 2019 heeft de BJP zich bijzonder assertief getoond in het realiseren van de hindutva-agenda met verschillende controversiële besluiten

De bezorgdheid werd verder gevoed door de politieke ontwikkelingen in India in de afgelopen twee jaar. Sinds 2019 heeft de BJP zich bijzonder assertief getoond in het realiseren van de hindutva-agenda met verschillende controversiële besluiten. Vorige zomer werd een artikel uit de grondwet herroepen waarop de bijzondere status en autonomie van de staten Jammu en Kashmir was gebaseerd, gevolgd door een verdere militarisering van de Kashmirvallei.

In december 2019 nam de regering een ‘Citizenship Amendment Act’ aan die burgers identificeert op basis van religie, en waarvan tegenstanders waarschuwen dat het moslims en christenen degradeert tot tweederangs burgers. Afgelopen augustus woonden Modi en enkele ministers de stichtingsceremonie bij van een nieuwe hindoetempel in Ayoydya – een omstreden religieuze plek waar voordien een moskee stond die in 1992 werd aangevallen en vernietigd door RSS-aanhangers – waarmee de toenemende dominantie van de hindoepolitiek nog maar eens werd bevestigd.

India’s glorieuze verleden als inspiratie voor het hoger onderwijs van de toekomst

Het komt dan ook niet als een verrassing dat de hindoenationalistische retoriek sterk resoneert in de nieuwe NEP. Zo worden de ambitieuze plannen om het hoger onderwijs te hervormen voorgesteld als een manier om India terug te brengen bij zijn culturele en epistemologische wortels.

Het huidige onderwijslandschap wordt gekenmerkt door een enorme diversiteit en fragmentatie van onderwijsinstellingen. Sinds de liberalisering van de Indiase samenleving vanaf begin jaren negentig is er een gigantische sector van private onderwijsinstellingen gegroeid. Deze diversiteit bemoeilijkt het bestuur van de sector en het garanderen van een minimaal kwaliteitsniveau. De neoliberalising van het onderwijs heeft verder een cultuur aangewakkerd waarin niet het leren centraal staat, maar het diploma dat uitzicht geeft op het beklimmen van de sociaaleconomische ladder.

De belangrijkste Aziatische universiteit in de oudheid wordt gezien als een model voor de Indiase universiteit van de 21ste eeuw

Om de verschillende problemen in het huidige stelsel aan te pakken, presenteert de NEP een nieuw model voor hoger onderwijs waarin de nadruk moet komen te liggen op multidisciplinariteit en holistisch leren. Concreet houdt dit in dat tegen 2040 alle hoger onderwijsinstellingen moeten zijn hervormd tot multidisciplinaire leeromgevingen. Hiervoor vindt de NEP nadrukkelijk inspiratie in het antieke verleden van India. De befaamde Nalanda-universiteit – vaak beschouwd als de belangrijkste Aziatische universiteit in de oudheid – wordt gezien als een model voor de Indiase universiteit van de 21ste eeuw.

Deze verwijzing heeft voornamelijk een symbolische betekenis en spreekt tot het hindoenationalistische deel van het politieke spectrum. Het is een krachtige verwijzing naar de kennis en wijsheid van het India van voor de onderwerping aan de Mogols en de Britse kolonisatie.

Maar wat gepresenteerd wordt als een ontwestering van Indiase universiteiten lijkt in de uitwerking toch vooral sterk op het model van liberal arts, zoals onderwezen aan de Amerikaanse Ivy League colleges. Sinds de Indiase onafhankelijkheid is de oriëntatie van het onderwijssysteem geleidelijk verschoven van Groot-Brittannië naar de Verenigde Staten, maar blijft daarmee onverminderd verweven met de Angelsaksische onderwijscultuur. Zo studeren er elk jaar bijna tweehonderdduizend Indiase studenten aan een Amerikaanse universiteit, meestal voor een master, post-graduate of PhD.

De belangrijkste rationale van de NEP lijkt dan ook om India te ontwikkelen tot een competitieve economische supermacht. Daarvoor zoekt het verdere aansluiting bij de toenemende internationalisering van het hoger onderwijs, die wordt gedomineerd door Amerikaanse instellingen.

Verhitte taalpolitiek in de hervorming van onderwijs

Een ander belangrijk element in de NEP vormt de taalpolitiek die verbonden is met onderwijs. India kent tweeëntwintig officiële talen, het Engels niet meegerekend, en heeft na de onafhankelijkheid nooit consensus kunnen bereiken over een nationale onderwijstaal.

India kent tweeëntwintig officiële talen, het Engels niet meegerekend, en heeft na de onafhankelijkheid nooit consensus kunnen bereiken over een nationale onderwijstaal

De NEP 2020 bouwt voort op het zogenaamde “drie-talen-beleid” zoals dat werd ingevoerd in 1968, maar zet ook in op enkele wijzigingen. Het beleid van 1968 schreef voor dat studenten onderwijs kregen in Hindi, Engels en een derde (regionale) taal. Individuele staten kregen echter de autonomie om te beslissen over de implementatie van de regel. Verschillende staten met een sterke anti-Hindi en anti-Brahmaanse beweging, zoals Tamil Nadu, stelden Hindi niet verplicht en hielden vast aan een twee-talen-beleid.

De NEP-conceptnota van 2019 viel terug op het beleid van 1968 en wou het drie-talen-beleid opleggen aan alle deelstaten. Hindi zou daarmee ook voor de niet-Hindi-sprekende staten een verplichting worden. Daar stond tegenover dat Hindi-sprekende staten meer regionale talen (zoals bijvoorbeeld het Tamil) zouden aanbieden. De achterliggende gedachte was dat Hindi op deze manier een verbindende taal zou worden die in alle uithoeken van het land wordt gesproken.

De conceptnota leidde echter tot fel verzet van verschillende staten, en de nieuwe NEP komt grotendeels terug op het voorstel. Staten mogen nu zelf bepalen welke talen worden onderwezen.

De obsessie met Hindi en de sterke tegenreacties toont een belangrijke breuklijn in de Indiase samenleving. Voor de RSS speelt taal een centrale rol in de totstandbrenging van een hindoenationalistische eenheidsstaat. De zuidelijke staten kennen een Dravidische cultuur die afstamt van een andere taalfamilie. Het opleggen van Hindi als eenheidstaal wordt daar steevast beschouwd als een vorm van brahmaanse dominantie, een bedreiging van de eigen culturele identiteit en als een aanval op de regionale talen, zoals het Tamil, Malayalam, Telugu en Kannada.

Hindi wordt beschouwd als een aanval op regionale talen zoals het Tamil, Malayalam, Telugu en Kannada

Een ander element uit de NEP dat tot forse discussie leidt, is de rol van het Engels in de nieuwe curriculumstructuur. De NEP stelt voor om het Engels pas vanaf de achtste klas (leeftijd 13) te doceren en zo meer ruimte te scheppen voor onderwijs in de moedertaal. Engels wordt door velen nog altijd gezien als de taal van de imperiale overheerser, ook al is de grondwet in het Engels opgesteld en vindt een groot deel van het politieke proces in het Engels plaats.

Het reduceren van het onderwijs in Engels is een van de manieren waarop de NEP India probeert te ontdoen van westerse invloed. Hoewel sommigen dit een positieve ontwikkeling vinden, wijzen anderen erop dat het ontnemen van toegang tot onderwijs in het Engels vooral voor de lagere sociale klassen nadelige gevolgen zal hebben. De programma’s in het hoger onderwijs zijn immers voornamelijk in het Engels en studenten worden geacht de taal vloeiend te beheersen wanneer zij instromen op de universiteit. Voor kinderen uit gezinnen van lagere kasten en met lager opgeleide ouders wordt het zo veel moeilijker om aansluiting te vinden in het hoger onderwijs – met een zekere brahmanisering van de samenleving als gevolg, zo vrezen critici.

Tot slot zet de NEP ook sterk in op de rehabilitatie van het Sanskriet. Men wil de toegang tot onderwijs in het Sanskriet structureel beschikbaar te maken vanaf de jongste leeftijden. De Modi-regering heeft ook al de afgelopen jaren sterk ingezet op de promotie van Sanskriet, onder meer door het opzetten van daarvoor ingerichte taalcentra. Op dit moment geeft de regering tweeëntwintig keer meer uit aan de promotie van het Sanskriet dan aan de vijf andere klassieke talen samen, Tamil, Odiya, Malayalam, Telugu en Kannada.

Nadruk op Sanskriet kan leiden tot culturele vervreemding van moslims, christenen, onderdrukte kasten en tribale gemeenschappen.

Critici spreken van een verheffen van het Sanskriet tot een nationale volkstaal en zien een verborgen agenda. Historisch gezien was het Sanskriet nooit een taal voor de massa, maar vooral toegankelijk voor de hogere kasten in de Indiase samenleving, met name de brahmanen. De grote nadruk op Sanskriet zou bovendien kunnen leiden tot een verdere culturele vervreemding van minderheden, zoals moslims, christenen, onderdrukte kasten en tribale gemeenschappen.

Het Sanskriet ligt niet alleen gevoelig in de al eerder genoemde zuidelijke staten, maar ook in de noordoostelijke staten van India die heel eigen culturele tradities kennen. Het North-East Forum for International Solidarity verklaarde in reactie op de NEP dat de nadruk op het Sanskriet getuigt van ‘minachting ten aanzien van andere oude talen’ en noemde het een poging om een eenvormige identiteit op te dringen aan de veelzijdige gemeenschappen van India.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

De NEP als een politiek compromis

Het nieuwe beleid verleent overduidelijk lippendienst aan hindoenationalistische ideologie. De RSS heeft laten weten uiterst tevreden te zijn met het resultaat en herkent punten uit haar programma in het nieuwe beleidsdocument.

De onderwijshervorming wil India transformeren tot een competitieve economische wereldmacht

Toch is de overheersende opinie in de media en onder de politieke oppositie dat de NEP niet een volgende stap is in de saffranisering van India. Dat is op zichzelf een belangrijke observatie. Het document leest vooral als een behoedzaam geformuleerd compromis waarin behendig wordt genavigeerd tussen verschillende ideologische posities en waarin uiteenlopende belangen en doelstellingen worden verenigd.

In de kern wil de onderwijshervorming India transformeren tot een competitieve economische wereldmacht, en daarvoor bouwt het beleid stevig op een human capital benadering met een neoliberale ondertoon. De NEP toont dat saffranisering hoogstens één van de diverse ontwikkelingen is die de politieke agenda domineren.

 

Aditi Athreya and Lourens van Haaften zijn PhD onderzoekers aan de KU Leuven, Onderzoeksgroep Moderniteit en Samenleving 1800-2000. Lourens werkt op een door de EU gefinancierd project getiteld ‘Global India’ (project nummer 722446); Aditi op een FWO-onderzoeksproject Missionaries in a postcolonial context: Jesuit education in Ranchi (India), 1947-.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.